دریانیوز// در گزارش های قبلی مطرح کردیم که شاید یکی از مهمترین دلایلی که زوجین تمایلی به داشتن خانواده پرجمعیت‌تر ندارد، نبود زیرساختهای لازم در تمامی زمینه ها می باشد و به طرح تشویقی جوانی جمعیت اشاره کردیم و برخی موارد آن را نیز تشریح نمودیم. همچنین گفتیم که در حال حاضر در کشور ما، بعد خانوار و تعداد فرزندان در خانواده‌هایی که از سطح اقتصادی بهتری برخوردارند، عموما کوچکتر از خانواده‌های واقع در طبقات اقتصادی ضعیف تر است و تأکید کردیم که پیری جمعیت نگرانی‌هایی را در مورد سرعت رشد اقتصادی کشور، افزایش هزینه‌های نظام سلامت، عملکرد کیفی نظام سلامت، تاب‌آوری مالی نظام بازنشستگی و رفاه و کیفیت زندگی سالمندان به‌همراه دارد. و به مقوله پیری جمعیت در کشور مان پرداختیم و از زوایای مختلف بررسی نمودیم، در گزارش پیش رو قصد داریم به پدیده کاهش جمعیت جوان و نیروی کار و پیری جمعیت در برخی کشورهای دیگر بپردازیم و به طرح های تشویقی جوانی جمعیت در سایر ملل را اشاره نماییم.
پیری جمعیت در ژاپن بیداد می کند
بیش از ۱۰ درصد جمعیت ژاپن بیشتر از ۸۰ سال دارند. این موضوع نشان‌دهنده بحران جمعیتی این کشور و روند پرسرعت پیری است. ۲۹.۱درصد جمعیت ژاپن در حال حاضر بالای ۶۵ سال دارند که این بالاترین میزان در جهان است. این بدان معنی است که نرخ زاد و ولد در این کشور کاهش یافته است. کاهش جمعیت جوان هم به معنی کاهش نیروی کار در آینده می باشد و در این صورت سیاست های دولت باید به سمت برآورده کردن نیاز سالمندان برود و در پی آن افزایش نیاز آن‌ها بر بودجه بازنشستگی و مراقبت‌های بهداشتی اثر بگذارد.
از مقوله امید به زندگی هم نباید غافل بود، کشور ژاپن با آموزش و فراهم کردن زیرساخت‌ها و داشتن امکانات مناسب موفق شده است امید به زندگی را بالا ببرد و یکی از بالاترین امید به زندگی‌ها را در جهان دارد و همین امر نیز به افزایش جمعیت سالمندان کمک می‌کند. بیش از یک دهه است که شمار مرگ و میرها از زاد و ولد در ژاپن پیشی گرفته و مشکلات فزاینده‌ای برای رهبران سومین اقتصاد بزرگ جهان به‌وجود آورده است.
آن روی سکه به کارگیری کارگران سالمند در ژاپن
این روزها کلیپ هایی در فضایی مجازی دست به دست می شود و سالمندان ژاپنی را مشغول کار نشان می دهد و از عشق و انرژی ژاپنی ها برای کار کردن و داشتن شغل صحبت می شود در حالیکه اصل ماجرا آن روی سکه است، نداشتن نیروی کار جوان، به حدی است که دولت ژاپن در دهه گذشته به دلیل کمبود فزاینده نیروی کار و همچنین با هدف تجدید نیروی اقتصادی راکد، سالمندان و مادران خانه‌دار را به بازگشت به بازار کار تشویق کرده است. در حال حاضر ۹.۲ میلیون نفر از جمعیت کارگران ژاپن را افراد مسن تشکیل می‌دهند. همچنین ۱۳ درصد نیروی کار این کشور کارگران بالای ۶۵ سال هستند. نرخ اشتغال سالمندان در ژاپن یکی از بالاترین‌ها در میان اقتصادهای برتر جهان محسوب می‌شود.
حمایت از «فرزند پروری» در صدر سیاست‌های مهم ژاپن
حمایت از «فرزند پروری» در صدر سیاست‌های مهم دولت ژاپن می باشد و برای حل و فصل این مساله نمی‌توان بیش از این تعلل کرد. کشورهای نزدیک به ژاپن همچون کره جنوبی، چین، سنگاپور و تایوان نیز با مشکلات مشابهی دست و پنجه نرم می‌کنند.این کشورها در مواجهه با افزایش هزینه‌های زندگی و نارضایتی اجتماعی، جمعیت جوان را به فرزند آوری بیشتر تشویق کرده‌اند.
کاهش ۵۰ درصدی نرخ باروری در جهان، در ۷۰ سال اخیر
نرخ باروری در سطح جهان در ۷۰ سال اخیر حدود ۵۰ درصد کاهش داشته است، به طور متوسط در هفت دهه پیش به ازای هر مادر، پنج فرزند وجود داشت، اما اکنون سهم هر مادر به طور میانگین کمتر از سه فرزند است. در ابتدای قرن نوزدهم، جمعیت جهان به یک میلیارد نفر رسید و در ۲۲۰ سال بعد، این تعداد به هشت برابر آن یعنی ۸ میلیارد رسید.این صعود مداوم در جمعیت جهان به لطف پیشرفت و بهبود مراقبت‌های بهداشتی و تغذیه امکان‌پذیر شد. با این حال، سازمان ملل پیش‌بینی می‌کند به دلیل کاهش نرخ باروری، رشد سریع جمعیت کندشده و حتی ممکن است تا سال ۲۱۰۰ (۱۴۷۹) به طور کامل متوقف شود.
بالاترین و پایین‌ترین نرخ باروری
نیجریه در حال حاضر با ۶.۹ بالاترین نرخ باروری را در جهان به خود اختصاص داده به این معنی که یک زن در این کشور آفریقایی به طور متوسط در طول زندگی خود هفت فرزند خواهد داشت.از لحاظ شمار بالای نرخ باروری به جز افغانستان (در رتبه چهاردهم)، همه ۳۰ کشور برتر جهان در قاره آفریقا قرار دارند. جالب اینجاست که بسیاری از پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان _ از جمله چین، هند و ایالات متحده _ همگی زیر سطح میانگین باروری جهانی قرار دارند به طوری که بخش‌هایی از اروپا و آمریکای شمالی از دهه ۱۹۷۰ (۱۳۵۹) به‌طور مداوم سطح باروری پایینی را تجربه کرده‌اند.میانگین نرخ باروری در سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹) در سطح جهان ۲.۳ بود در حالی که هند و آمریکا به ترتیب ۲.۰۵ و ۱.۱۶۴ بودند. جالب اینکه هند و آمریکا باوجود روند کاهشی باروری، در جایگاه بهتری از چین با نرخ باروری حدود ۱٫۳ قرار دارند.
چرایی کاهش باروری
عوامل مختلفی در کاهش باروری دخیل هستند که دشواری‌های معیشتی مهمترین عامل بروز این بحران به شمار می‌رود. بی‌تردید هنگامی که اقتصاد رو به نابسامانی پیش می‌رود، زوج‌ها به طور موقت بچه‌دار شدن را به تعویق می اندازند چرا که نسبت به آینده اطمینان مالی ندارند. درواقع از مهم ترین عواملی که زنان تمایل کمتری به داشتن فرزند دارند: توانمندسازی زنان به ویژه در زمینه تحصیل و کار، کاهش مرگ ومیر کودکان، افزایش هزینه برای تربیت فرزندان می باشد.
«سقط» نیز از دلایل دیگر کاهش نرخ تولد و جمعیت است. به عنوان نمونه بسیاری از جمعیت‌شناسان و برنامه‌ریزان، ترجیح پسر در کشورهای آسیایی را مانع اصلی کاهش باروری می‌دانند. با این حال، مردم برخی از این کشورها مانند کره جنوبی و چین به خاطر پایبندی شدیدشان به ترجیح پسر، دست به سقط جنین می‌زنند. بنا به تحقیقی در چین، در این کشور سالانه سیزده میلیون سقط جنین صورت می گیرد. کاهش نرخ باروری در درازمدت منجر به کاهش جریان‌های درآمدی اصلی خواهد شد که منعکس کننده کاهش نیروی کار است؛ موضوعی که در کشورهایی مثل آلمان، ژاپن، روسیه و شماری از کشور دیگر با میزان مهاجرت پایین به واقعیت تبدیل شده‌است. در کشورهای ثروتمندتر، درآمد بازنشستگی و مراقبت پزشکی سالمندان به طور عمده از محل مالیات و حق بیمه بر جمعیت جوان‌تر در سن کار تامین می‌شود. از تاثیر اجتماعی نرخ پایین باروری هم نباید غافل ماند که تداوم این روند در کنار افزایش امید به زندگی، جمعیت پیری را در سراسر جهان شکل می‌دهد. از سال ۱۹۵۰ (۱۳۲۹) تا کنون میانگین سنی جهانی از ۲۵ به ۳۳ سال افزایش یافته و زنگ خطر پیری جمعیت را به صدا درآورده‌است.
طرح های تشویقی افزایش جمعیت در سایر کشورها
روند کاهش جمعیت و رشد پدیده سالمندی در کشورهای مختلف جهان به بحرانی جدید تبدیل شده است. مقامات تاکید دارند که برای حل این بحران به تدابیر ویژه‌ای نیاز است.دلیل قرار گرفتن در این بحران این است که نرخ زاد و ولد در بسیاری از مناطق دنیا به سرعت رو به کاهش است. در نتیجه جمعیت کشورها پیرتر می‌شود که به نوبه خود می‌تواند مانع رشد اقتصادی نیز شود و این شرایطی است که دولت‌ها معمولا مایلند از وقوع آن اجتناب کنند.
در بسیاری از کشورهای غربی از طرح‌های تشویقی و ارائه تسهیلات ویژه برای افزایش تمایل والدین به بچه‌دار شدن استفاده می‌کنند به عنوان نمونه در نروژ بچه‌دارها در اولویت خدمات قرار دارند. در انگلیس برای مادران سه سال مرخصی با حقوق در نظر گرفته می‌شود و این مرخصی در آلمان ۱۴ ماه است.پرداخت هزینه‌های دوران حاملگی تا نوزادی و در نظر گرفتن سبد کالا با کمک‌های مالی ماهیانه به خانواده‌ها از دیگر راه‌های افزایش نرخ باروری است.
برخی از اقدامات اخیر دولت‌های جهان که زوج‌ها را به فرزندآوری ترغیب می‌کند عبارتند از:
۱. ارائه خدمات مقرون به صرفه برای مراقبت از کودکان
ارائه پاداش‌ها و کمک هزینه‌ها به والدین می‌تواند یکی از مشوق های افزایش فرزندآوری باشد. همچنین کاهش هزینه و شهریه‌های مهدهای کودک و مراکز نگهداری از کودکان نیز کمک کننده است. در همین راستا، مقامات کره جنوبی برای افزایش نرخ زاد و ولد به کارمندانی که صاحب فرزند شوند، مرخصی تشویقی می‌دهند تا بیشتر در منزل بوده و از فرزند خود مراقبت کنند.
۲. تسهیل دورکاری مادران
کارکردن در برخی از کشورها از جمله کره جنوبی، چین و ژاپن به ویژه برای کارمندان زن حالت افراطی به خود می‌گیرد و در بیشتر کشورهای توسعه یافته فرهنگ کار با زندگی خانوادگی در تضاد است.یکی از گزینه های موجود در اختیار دولت ها این است که سعی کنند دورکاری و کار پاره وقت را بیشتر در دسترس قرار دهند. در کشورهایی با شمار بالاتر مشاغل پاره وقت و دورکاری، تمایل به فرزندآوری به مراتب بیشتر است.
۳. ایجاد انعطاف بیشتر از سوی کارفرمایان در شرایط کاری پدران
کارشناسان در یک بررسی خانواده‌های دارای یک فرزند را مورد مطالعه قرار دادند و دریافتند که کاهش دغدغه های کاری پدران و حضور بیشتر در کنار خانواده و مشارکت در کارهای خانه با شانس داشتن فرزند دوم در آن خانواده مرتبط است.به طور کلی روند افزایش جمعیت بر جنبه‌های مختلف از زندگی بشر از جمله توسعه اقتصادی، اشتغال، توزیع درآمد، فقر و حمایت‌های اجتماعی تأثیر می‌گذارد.از طرفی مؤلفه جمعیت همچنین بر تلاش‌ها برای تضمین دسترسی همگانی به مراقبت‌های بهداشتی، آموزش، مسکن، بهداشت، آب، غذا و انرژی تأثیرگذار است.
پیش‌بینی کاهش جمعیت اتحادیه اروپا تا سال ۲۱۰۰
بر اساس آخرین پیش‌بینی‌های جمعیتی منتشر شده توسط «یوروستات» (مرکز آمار اتحادیه اروپا)، جمعیت اتحادیه اروپا از اول ژانویه سال گذشته میلادی (۲۰۲۲) تا اول ژانویه ۲۱۰۰ میلادی به میزان شش درصد کاهش می‌یابد که معادل ۲۷.۳ میلیون نفر کمتر است. این گزارش همچنین پیش‌بینی کرده است که درصد جمعیت افراد در سن کار (۶۴-۲۰ سال) در کل جمعیت اتحادیه از ۵۹ درصد در سال گذشته میلادی به ۵۰ درصد در سال ۲۱۰۰ کاهش یابد.بر این اساس هرم جمعیت اتحادیه اروپا در سال ۲۱۰۰ میلادی، به‌وضوح حرکت به‌سوی جامعه‌ای رو به پیری را نشان می‌دهد که کاهش سهم کودکان و جوانان زیر ۲۰ سال و افراد در سن کار و در مقابل افزایش سهم افراد ۶۵ ساله یا بیشتر از مهمترین ویژگی‌های آن است.پس به طور کلی در تمام جوامع در کنار سروسامان دادن به اقتصاد و اشتغال پایدار جوانان، تاثیر مولفه تبلیغات و آگاهی‌بخشی به جامعه را نباید نادیده گرفت و در صورت فهم عموم از چالش‌ها و مشکلات آینده کاهش ناباروری، این معضل نگران‌کننده با سرعت بیشتری رفع خواهد شد.
اقتصاد كيلويي چنده؟؟ چرا انقدر اصرار كه جمعيت زياد بشه؟!! اينهمه تورم روزافزون، ساخت و سازهاي سر به فلك كشيده، آلودگي محيط زيست و افزايش گرمايش زمين فقط به خاطر همين افزايش جمعيته. جمعيت كمتر ارزاني جايگزين گراني، كيفيت مواد غذايي بهتر، هواي پاك تر، ساخت و ساز كمتر و طبيعت بيشتر با حيوانات دوست داشتنيش