دریانیوز// کلان‌شهر بندرعباس از جمله شهرهایی است که بسیاری از قوانین شهرسازی در آن رعایت نمی‌شود. این شهر گرچه نام پایتخت اقتصادی کشور را یدک می‌کشد اما کمتر شباهتی به شهرهای توسعه‌یافته دارد. درآمدهایی که از این استان و به ویژه شهر بندرعباس نصیب کشور می‌شود بسیار بالاست اما هرمزگان همچنان محروم و مظلوم واقع شده‌است.
بندرعباس از جمله شهرهای کشور محسوب می‌شود که در آن رعایت حقوق افراد دارای نیازهای ویژه کمتر جایگاهی دارد و این افراد برای تردد در شهر با مشکلات زیادی روبرو هستند. بر اساس تعریف مندرج در بند «الف» ماده ۱ قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب ۱۳۹۶ مجلس شورای اسلامی «معلول شخصی است که با تایید کیمسیون پزشکی-توانبخشی تعیین نوع و شدت معلولیت سازمان بهزیستی کشور، با انواع معلولیت‌ها در اثر اختلال و آسیب جسمی، حسی (بینایی، شنوایی)، ذهنی، روانی و یا توام، با محدودیت قابل توجه و مستمر در فعالیت‌های روزمره زندگی و مشارکت اجتماعی، مواجه می‌باشد».
همچنین طبق ماده ۱ کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت سازمان ملل متحد، معلولیت شامل کسانی می‌شوند که دارای نواقص طویل‌المدت فیزیکی، ذهنی، فکری و یا حسی می‌باشند که در تعامل با موانع گوناگون امکان دارد مشارکت کامل و موثر آنان در شرایط برابر با دیگران در جامعه متوقف گردد. حقوق شهری نیز رشته‌ای است که شهر و شهروند را در ارتباط باهم و از منظر حقوقی مطالعه می‌کند و در پی آن است که شهروندان و مدیران شهری را به حقوق و تکالیف خود آشنا ساخته و با تقویت روحیه مطالبه‌گری شهروندان، جایگاه آنها را در نزد مدیران و برنامه‌ریزان شهری ارتقا بخشیده و به یکی از مهم‌ترین فاکتورهای مؤثر در تصمیمات آنها تبدیل نماید.
به تعبیری دیگر حقوق شهری شاخه‌ای از حقوق عمومی است که به حقوق اساسی شهروندان در ابعاد محلی می‌پردازد و روابط آنها را با مدیران و نهادهای حاکمیتی شهری از جمله شهرداری، شورای شهر و سایر ادارات مرتبط، تنظیم می‌نماید. در این بین معلولان بیش از دیگر شهروندان عادی، نیازمند توجه به ابعاد مختلف سلامت از جمله سلامت جسمی، روانی، معنوی و اجتماعی می‌باشند.
تغذیه مناسب، بهداشت، تحرک و ورزش، از مهم‌ترین نیازهای آنها هستند تا دچار بیماری، انزوا، افسردگی و دیگر عوارض احتمالی معلولیت نگردند و با روحیه و نشاط بالا زندگی نمایند. ماده ۲۵ «کنواسیون حقوق افراد دارای معلولیت» کشورهای عضو را ملزم به شناسایی حق معلولان در برخورداری از بالاترین معیارهای قابل دسترس بهداشتی بدون تبعیض می‌نماید و آنها را مکلف می‌کند تدابیر لازم را برای تضمین دسترسی معلولان به خدمات بهداشتی اتخاذ نمایند. بخش عمده ایی‌ای از حقوق بهداشتی و سلامت جسمی و روانی معلولان در حوزه حقوق شهری، در گروی احقاق سایر حقوق آنها و تامین امنیت مناسب‌شان در فضاهای مختلف شهری می‌باشد.
طبق بند یک ماده ۹ کنوانسیون، دولت‌ها موظفند تا برای توانمندسازی افراد دارای معلولیت جهت زندگی مستقل و مشارکت کامل در تمامی جنبه‌های زندگی، تدابیر مناسبی بر مبنای برابر با سایرین جهت دسترسی آنها به محیط فیزیکی، ترابری، اطلاعات و ارتباطات و سایر تسهیلات و خدمات ارائه شده در مناطق شهری و روستایی اتخاذ نمایند.
حقوق معلولان در حوزه حقوق شهری دارای مصادیق متعددی می‌باشد که مهم‌ترین آنها عبارتند از: حق بر مسکن، حق برخورداری از خدمات توانبخشی، حق بهره‌مندی از تسهیلات و فضاهای مناسب‌سازی شده شهری، حق برخورداری از اشتغال، حق تفریح و سرگرمی، حق دسترسی به اطلاعات شهری، حق برخورداری از آموزش، حق مشارکت در برنامه‌ریزی‌های شهری، که نسبت آنها با حق بر سلامت معلولان مورد مطالعه قرار می‌گیرد. محیط شهری به عنوان فضای زندگی روزمره شهروندان در وهله اول باید بتواند آسایش و رفاه تمام اقشار جامعه را فراهم نماید.
بنابر این از طریق مناسب‌سازی محیط شهری، کلیه شهروندان به خصوص افراد دارای نیازهای ویژه امکان دسترسی و بهره‌مندی از خدمات و فضاهای شهری را خواهند داشت. این امر از آن جهت برای این افراد حائز اهمیت است که در فضاهای شهری گاهی یک پله یا یک گذرگاه نامناسب، مانع از بهره‌مندی معلولان از فضاهای مربوطه می‌شود و امکان برخورداری از حقوق اجتماعی‌شان را از آنها سلب می‌نماید و چه بسا خطرات جانی برایشان به وجود آورد و سلامت آنها را در معرض تهدید قرار دهد، که این امر در بلند مدت باعث انزوای بیشتر آنها و بروز مشکلات روحی، روانی و حتی جسمی می‌شود. بنابراین مناسب بودن فضاهای شهری و انطباق آنها با نیازهای معلولان از الویت‌های طراحی فضاهای شهری می‌باشد.
معابر از ضروری‌ترین راه‌های دسترسی معلولان به فضاهای شهری می‌باشد. نامناسب و نامسطح بودن پیاده‌روها، گذرگاه‌ها و کوچه‌های باریک و پر پیچ وخم مشکلات و خطرهای فراوانی را برای معلولان به وجود می‌آورند. جوی‌ها، چاله‌ها و دست‌اندازها از موانع حرکت معلولان با ویلچر یا پیاده می‌باشند. مدیریت شهری بایستی با احداث و اصلاح پیاده‌روها و سایر معابر شهری متناسب با شرایط معلولان و رفع هرگونه موانع مزاحم، امکان مشارکت فعالانه آنها در فعالیت‌های اجتماعی و حضور در فضاهای شهری را فراهم نماید.
فضاهای شهری از جمله پارک‌ها و خیابان‌ها باید به گونه‌ای باشند که دسترسی معلولان به بخش‌های مختلف آنها به راحتی صورت گیرد و حداکثر امکانات و ایمنی لازم از جمله مسیرها، سرویس بهداشتی و علایم هشدار متناسب با شرایط مختلف جسمانی معلولان فراهم باشد. معابر از دو بخش پیاده‌رو و سواره‌رو تشکیل شده‌است.
طراحی صحیح پیاده‌روها متناسب با شرایط معلولان نقش بسیار زیادی در افزایش دسترس‌پذیری و افزایش ایمنی معلولان دارد. اما این مهم در شهر بندرعباس کمتر رعایت شده و اغلب پیاده‌روهای این شهر برای تردد ایمن معلولان و افراد دارای نیازهای ویژه مناسب‌سازی نیستند یا اگر مناسب‌سازی شده‌اند توسط شهرداری این شهر از دسترس این افراد خارج شده‌است. نمونه‌های زیادی در سطح شهر وجود دارد که نصب موانع در پیاده‌روها و گذرگاه‌های عابر پیاده باعث شده معلولان و حتی افراد عادی نتوانند به راحتی به این امکانات شهری دسترسی داشته‌باشند.
اکنون نیز از طریق این رسانه بارها به نصب موانع در سر راه عبور عابران به ویژه افراد دارای معلولیت اشاره شده‌است اما مسئولان شهری کمتر توجهی به این موضوع دارند و تنها در شعار، حامی افراد دارای نیازهای ویژه هستند. گویا شهرداری بندرعباس موانعی را خریداری کرده اما به دلیل بدون استفاده بودن، مجبور شده در هر گذرگاهی که می‌بیند این موانع فلزی را نصب نماید تا تردد عابران را مختل نماید. برای جلوگیری از تردد وسایل نقلیه در پیاده‌رو باید فرهنگ‌سازی صورت پذیرد نه اینکه پیاده‌روها را به روی عابران نیز ببندیم تا موتورسیکلت‌ها نتوانند در پیاده‌رو تردد نمایند.
پیاده‌روهای کنار بازار روز، ستاره شهر و گذرگاه موجود در میدان ۱۷شهریور نمونه‌های بارزی از نصب مانع و جلوگیری از تردد عابران و معلولان می‌باشد که حقوق آنها را تضعیف می‌کند. حتی در این گذرگاه، در بین موانع فلزی، با سیمان هم موانعی را ایجاد کرده‌اند که تردد را برای عابران مشکل می‌کند. برای جلوگیری از هزینه از بیت‌المال و نصب موانع، بهتر بود که گذرگاه‌های عابر پیاده را بسته و جدول‌گذاری کنند تا عابران مجبور نباشند خود را به سختی از بین این موانع عبور دهند.
تا کی باید شاهد این موضوع باشیم که حقوق شهروندان با نصب موانع فلزی تضییع می‌شود؟ مسئولان شهری گویا در این شهر تردد نمی‌کنند تا این مشکلات را رصد نمایند و حتی کمترین توجهی به مشکلات منعکس شده در رسانه‌ها نیز ندارند. شهروندان حق دارند که به امکانات شهری دسترسی داشته باشند و نصب این موانع فلزی به بلایی برای شهروندان تبدیل شده‌است که نتیجه آن، محدودیت در دسترسی به این امکانات است.
از سوی دیگر برخی از پیاده‌روها نیز توسط برخی صنوف و سازندگان مسکن مسدود می‌شود و هیچ برخوردی با این افراد هم صورت نمی‌گیرد این در حالی است که پیاده روها باید در اختیار عابران پیاده قرار داشته‌باشد و از آن استفاده نمایند نه اینکه مجبور باشد از طول خیابان برای عبور و مرور استفاده کرده و جان خود را به خطر بیاندازند. مناسب‌سازی فضاهای شهری متناسب با شرایط معلولان می‌تواند آنها را از کنج خانه بیرون کشیده و حضور و مشارکت اجتماعی آنها را ارتقا بخشد.
فضاهای شهری بایستی به گونه‌ای طراحی شود که معلولان به راحتی بتوانند به نقاط مختلف شهر دسترسی داشته باشند نه اینکه با نصب موانع، دسترسی آنها را به امکانات شهری محدود کنیم. بدین منظور باید شبکه معابر از جمله پیاده‌روها، سواره‌روها و دیگر محیط‌های شهری مانندپارک‌ها و مبلمان شهری بایستی در متناسب با نیازهای معلولان باشند تا زمینه‌ساز حضورشان در جامعه و رشد و شکوفایی استعدادها و توانمندی‌های آنها باشد.
ثبت دیدگاه