معیار های فرهنگ شهروندی

دریا نیوز// فرهنگ به معنای روش‌های زندگی اعضای یک جامعه است. اعضای یک جامعه در عناصر فرهنگی سهیم هستند. به همین علت امکان برقراری ارتباط و همکاری با یکدیگر را دارند.
به طور کلی فرهنگ شهروندی قدمت دیرینه ای دارد و بر می گردد به همان زمان هایی که انسان‌ها احساس نیاز به زندگی جمعی کردند و تصمیم گرفتند به صورت گروه هایی برای برآورده کردن نیاز های خود در کنار یکدیگر زندگی کنند، از این‌رو از همان ابتدا دانستند که زندگی اجتماعی نیازمند رعایت اصـول و وظایفی است و رعایت و التزام به آنها چارچوبی را برای تعهدات و مسؤولیت‌ها متقابل فراهم می کند که نتیجه آن همان چیزی است که امروزه از آن به‌عنوان فرهنگ شهروندی یاد می‌کنیم. یونسکو فرهنگ شهروندی را قابلیت‌های اکتسابی، سبک کلی تعاملات انسانی و سازه‌ای جمعی می‌داند که از ارزش‌ها و هنجارهای هر فرهنگ سرچشمه می‌گیرد که بیانگر سبک زندگی و شکل دهنده تعاملات انسان‌ها در بافت نوین زندگی اجتماعی است. فرهنگ شهروندی در جوامع امروز یکی از مهمترین مسائل جامعه مدنی به حساب می‌آید و مدیران شهری در تلاش هستند که به طرق گوناگون این پدیده را بسط و گسترش دهند.چرا که در بسیاری مواقع لازمه حـل مسـائل شهری، بحران‌های شهرنشینی و اصلاح رفتار شهروندان، وجود یک فرهنگ مناسب شهروندی و شهرنشینی است.این فرهنگ دربردارنده قوانین مشترک بنیادی است که احساس تعلق، احترام به میراث مشترک و همچنین تشخیص حقوق و تعهدات شهروندی را شکل می‌دهد.
معیارهای فرهنگ شهروندی ابعاد اخلاقی، اجتماعی، فردی، سیاسی و ابعاد دموکراتیک از معیارهای اصلی فرهنگ شهروندی محسوب می‌شود که ابعاد اخلاقی شامل وجدان جمعی، مشارکت اجتماعی، ادب و درستکاری، امانت داری و حفظ کرامت انسانی، انجام تعهدات شهروندی، مسئولیت پذیری و ابعاد اجتماعی شامل مشارکت اجتماعی، مدارای اجتماعی، عضویت در انجمن‌ها و گروه‌های اجتماعی، احساس تعلق اجتماعی، اهمیت ارتقای اجتماعی، آگاهی از حقوق شهروندی، ترجیح منافع جمعی بر منافع فردی، امنیت اجتماعی، برابری اجتماعی، احساس هویت جمعی، آموزش شهروندی می‌شود.
سبک زندگی به طور کلی می توان گفت تغییر سبک زندگی، ارتقای مسئولیت‌پذیری و مشارکت اجتماعی و تقویت هویت در جامعه بیشترین تأثیر را بر ارتقای فرهنگ شهروندی می گذارد چراکه سبک زندگی نقش بسیار مهمی در تعاملات اجتماعی دارد و شکل دهنده کنش ها و واکنش های افراد در زندگی اجتماعی آنها است. مسئولیت‌پذیری نباید فراموش شود که فرهنگ شهروندی مفهومی دوطرفه است یعنی شهروندان از یک طرف تکالیف و مسئولیت‌هایی نسبت به هم و حتی نسبت به جامعه خود دارند و از طرفی دیگر از حقوقی نیز برخوردار می باشند که شامل حقوق سیاسی، اجتماعی و … می باشد. مشارکت اجتماعی گائوتری معتقد است مشارکت اجتماعی، یک فرآیند عمومی، یکپارچه، چندگانه، چند بعدی و چند فرهنگی است که هدف آن سوق دادن همه افراد جامعه به سمت ایفای نقش در مراحل توسعه است. از این‌رو می توان گفت: یکی از مهمترین عوامل در جهت تحقق فرهنگ شهروندی، مشارکت اعضای جامعه در اداره امور جامعه است. از این رو نهاد ها و سمن‌های گوناگون در جوامع مختلف شکل می گیرند و اجازه فعالیت پیدا می کنند. مانند شورای محلات، شوراهای شهر و .. . که به شهروندان این حس را القا می کند خود درتعیین سرنوشت خود موثر هستند.
اخلاق شهروندی می‌توان گفت که نوع رفتار هر شخص در جامعه مشخص کننده لایه های شخصیتی همان فرد و البته لایه های اجتماعی جامعه می باشد چراکه هر فرد با تربیت و شخصیت خود در هر اجتماع متفاوت رفتارها ومنش های متفاوتی از خود نشان می دهد که این همان قانونی که انسان‌ها معلول اجتماع هستند و جامعه در قبال آنها دارای مسئولیت است را ثابت می کند. بنابراین نظم و انضباط و قوانین حاکم در جامعه تا حد بسیار بالایی تعیین‌کننده کنش و واکنش افراد است و البته این مقوله نیز دو سویه می باشد چراکه سطح و سبک رفتار های افراد در جامعه میزان فرهنگ و مسئولیت پذیری اجتماع را نیز نشان می دهد. رسانه در گسترش فرهنگ شهروندی به گفته کارشناسان، رسانه‌ها می‌توانند نقش قابل ملاحظه‌ای بر افزایش دانش مدنی و مشارکت مدنی شهروندان داشته باشند و در این میان تأثیر نمایش فیلم و شبکه‌های اجتماعی بیشتر از سایر موارد است.
آموزش، گام اول رعایت و الزام فرهنگ شهروندی به طور کلی آموزش فرهنگی عامل اساسی در ارتقای فرآیندهای توسعه شهری به شمار می آید.این روزها دغدغه اصلی مدیران شهری، آماده ساختن شهروندان آگاه برای مشارکت در یک زندگی اجتماعی می باشد چراکه همانطور که قبلا مطرح شد مشارکت شهروندان در اداره امور شهری منجر به ایجاد حس تعلق و در نهایت مسئولیت پذیری می شود.در پایان می توان گفت: ارتقای سطح فرهنگی شهروندان نیازمند بهبود قوانین و مقررات فرهنگی و اجتماعی است. ارائه آموزش‌های لازم به مردم برای آگاهی از حقوق اجتماعی خود نیزعامل‌مهم‌دیگری است.به گفته ژان ژاک روسو شهروند پیوسته به دنبال یک حس جمعی است و علاقه دارد در امور جامعه خویش پویا و فعال باشد و می توان نتیجه گرفت که جامعه ای از مدنیت برخوردار خواهد بود و شهروندان نسبت به شهر خویش احساس تعلق خواهند کرد که در امور شهری به نیازهای شهروندان توجه جدی شود و با مدیریت و برنامه ریزی از خود شهروندان برای برآورده کردن نیازها کمک گرفته شود.