دریانیوز// تب دنگی یکی از بیماریهای ویروسی است که در سالهای اخیر به دلیل تغییرات آبوهوایی، افزایش سفرهای بینالمللی و گسترش زیستگاه پشههای ناقل، به یک نگرانی جهانی تبدیل شده است. این بیماری توسط ویروس دنگی ایجاد میشود و از طریق نیش پشههای آلوده از جنس آئدس (Aedes) به انسان منتقل میگردد. در ایران نیز مواردی از این بیماری، به ویژه در مناطق جنوبی مانند چابهار و هرمزگان، گزارش شده است. در این گزارش، به بررسی دقیق پشه آئدس، ویروس دنگی، علائم بیماری، راههای انتقال، اقدامات پیشگیرانه و وضعیت کنونی این بیماری در ایران میپردازیم.
پشه آئدس (Aedes)
پشههای جنس آئدس، به ویژه گونههای آئدس اجیپتی (Aedes aegypti) و آئدس آلبوپیکتوس (Aedes albopictus)، مهمترین ناقلان ویروس دنگی هستند. این پشهها دارای ویژگیهای منحصر به فردی هستند که آنها را به ناقلان مؤثری برای بیماریهایی مانند تب دنگی، چیکونگونیا، زیکا و تب زرد تبدیل کرده است.
ویژگیهای پشه آئدس
۱٫ زیستگاه: پشه آئدس در مناطق گرمسیری و نیمهگرمسیری یافت میشود. این پشهها در نزدیکی محل زندگی انسانها، به ویژه در مناطقی که آبهای راکد وجود دارد، تخمگذاری میکنند. ظروف پلاستیکی، لاستیکهای مستعمل، گلدانها و حتی آبهای جمعشده در ناودانها میتوانند محل مناسبی برای تخمگذاری این پشهها باشند.
۲٫ فعالیت: برخلاف بسیاری از پشهها که در شب فعال هستند، پشه آئدس در طول روز، به ویژه در ساعات صبح و عصر، بیشترین فعالیت را دارد.
۳٫ تکثیر: این پشهها در آبهای راکد تخمگذاری میکنند و تخمهای آنها میتوانند حتی در شرایط خشکی برای ماهها زنده بمانند و با اولین بارش باران، به لارو تبدیل شوند.
۴٫ گسترش جغرافیایی: پشه آئدس در سالهای اخیر به دلیل تغییرات آبوهوایی و افزایش تجارت بینالمللی، به مناطق جدیدی گسترش یافته است. در ایران نیز حضور این پشه در مناطق جنوبی، به ویژه چابهار و هرمزگان، تأیید شده است.
ویروس دنگی و بیماری تب دنگی
ویروس دنگی (Dengue Virus) یک ویروس RNA دار از خانواده Flaviviridae است که چهار سروتیپ مختلف دارد: ۱-DEN،۲- DEN ، DEN و DEN. ابتلا به یک سروتیپ، ایمنی مادامالعمر در برابر همان سروتیپ ایجاد میکند، اما ایمنی در برابر سروتیپهای دیگر موقت و ناقص است.
علائم تب دنگی
علائم بیماری معمولاً ۴ تا ۱۰ روز پس از گزش پشه آلوده ظاهر میشود و شامل موارد زیر است:
۱٫ تب بالا: تب ناگهانی و شدید که ممکن است تا ۴۰ درجه سانتیگراد برسد.
۲٫ سردرد شدید: به ویژه در ناحیه پیشانی.
۳٫ درد عضلانی و مفصلی: به همین دلیل تب دنگی به «تب استخوانشکن» نیز معروف است.
۴٫ بثورات پوستی: rash که معمولاً ۲ تا ۵ روز پس از شروع تب ظاهر میشود.
۵٫ تهوع و استفراغ: ممکن است همراه با درد شکم باشد.
در موارد شدید، بیماری میتواند به شکلهای خطرناکتری مانند تب خونریزیدهنده دنگی (Dengue Hemorrhagic Fever) یا سندرم شوک دنگی (Dengue Shock Syndrome) ظاهر شود. این موارد با علائمی مانند خونریزی از بینی، لثه یا زیر پوست، کاهش شدید پلاکتها و شوک همراه است و میتواند تهدیدکننده زندگی باشد.
وضعیت تب دنگی در ایران
بر اساس گزارشهای وزارت بهداشت، از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۰۷۳ مورد ابتلا به تب دنگی در ایران گزارش شده است. از این تعداد، ۸۶۳ مورد به صورت انتقال محلی و بقیه وارداتی بودهاند. بیشترین موارد انتقال محلی در شهر چابهار و ۱۳ مورد نیز در هرمزگان ثبت شده است.
دلایل شیوع تب دنگی در ایران
۱٫ حضور پشه آئدس: شرایط محیطی مناطق جنوبی ایران، به ویژه چابهار، برای تکثیر پشه آئدس مناسب است. وجود آبهای راکد و سیستمهای دفع فاضلاب نامناسب، به تکثیر این پشه کمک میکند.
۲٫ تغییرات آبوهوایی: افزایش دما و رطوبت در مناطق جنوبی کشور، شرایط را برای گسترش پشه آئدس فراهم کرده است.
۳٫ سفرهای بینالمللی: موارد وارداتی تب دنگی از کشورهای آلوده، به ویژه کشورهای جنوب شرق آسیا، میتواند به شیوع محلی این بیماری در ایران کمک کند.
اقدامات پیشگیرانه و کنترل بیماری
برای کنترل و پیشگیری از تب دنگی، اقدامات زیر ضروری است:
۱٫ بهسازی محیط:
– حذف آبهای راکد و بهبود سیستمهای دفع فاضلاب.
– پوشاندن ظروف نگهداری آب و تمیز کردن منظم آنها.
– استفاده از لاروکشها (مانند تیمفوس) در آبهای راکد.
۲٫ اقدامات فردی:
– استفاده از پشهبند، اسپریهای دافع حشرات و پوشیدن لباسهای پوشیده.
– نصب توریهای ضد پشه بر روی پنجرهها و درها
۳٫ آموزش عمومی:
– افزایش آگاهی مردم درباره راههای پیشگیری از گزش پشه و علائم بیماری.
– تشویق مردم به مشارکت در برنامههای بهسازی محیط.
۴٫ تشخیص و درمان بهموقع:
– شناسایی سریع بیماران و انجام اقدامات درمانی مناسب.
– جداسازی بیماران برای جلوگیری از انتقال بیماری به دیگران.
۵٫ نظارت و کنترل:
– نظارت دقیق بر ورود سروتیپهای جدید ویروس دنگی به کشور.
انجام اقدامات مداخلهای در مناطق آلوده
تب دنگی به عنوان یک بیماری ویروسی ناشی از پشه آئدس، در صورت عدم کنترل میتواند به یک مشکل بهداشتی جدی تبدیل شود. با توجه به حضور پشه آئدس در مناطق جنوبی ایران و شرایط محیطی مساعد برای تکثیر آن، ضروری است که اقدامات پیشگیرانه، به ویژه بهسازی محیط و افزایش آگاهی عمومی، به طور جدی در دستور کار قرار گیرد. وزارت بهداشت با تلاشهای خود در زمینه شناسایی بیماران و کنترل محیطی، گامهای مهمی در این زمینه برداشته است، اما همکاری سایر نهادها و مشارکت مردم نیز برای موفقیت در این مبارزه حیاتی است. پیشگیری از تب دنگی نه تنها نیازمند اقدامات فوری، بلکه مستلزم برنامهریزی بلندمدت برای بهبود شرایط زندگی و محیطی در مناطق آسیبپذیر است.
ثبت دیدگاه