دریانیوز// دهه کرامت، فرصتی است برای بازنگری در معنویت، اخلاق و پیوندهای عاطفی مردم با ساحت قدسی اهل بیت علیهم‌السلام؛ دهه‌ای که از میلاد حضرت معصومه (س) آغاز و با ولادت امام رضا (ع) به اوج می‌رسد.
در این ایام نورانی، خبرنگار روزنامه «دریا» به سراغ آیت‌الله محمد عبادی‌زاده، نماینده ولی‌فقیه در استان هرمزگان و امام جمعه بندرعباس رفته و در گفت‌وگویی صمیمانه، دیدگاه‌های ایشان را درباره جایگاه دهه کرامت در فرهنگ ایرانی، نقش امام رضا (ع) در تعمیق هویت شیعی، جلوه‌های کرامت و نیز تأثیر معنوی حرم رضوی در وحدت اجتماعی کشور جویا شده است. آنچه در ادامه می‌آید، حاصل این گفت‌وگوی تفصیلی است که خواندن آن در روزهای معنوی پیش‌رو، خالی از لطف نخواهد بود.
دریا : به‌عنوان سوال اول، بفرمایید دهه کرامت چه جایگاهی در فرهنگ دینی مردم ایران دارد و چرا این ایام تا این اندازه با شور و معنویت همراه است؟
دهه کرامت به عنوان فصل شکوفایی عشق و ارادت مردم ایران به اهل بیت علیهم‌السلام، جایگاهی بی‌بدیل در فرهنگ دینی و اجتماعی ما دارد. آغاز این دهه با میلاد حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها و پایان آن با ولادت حضرت علی‌بن موسی‌الرضا علیه‌السلام، پیوندی عاطفی و معنوی میان دو چهره برجسته خاندان عصمت و طهارت را بازگو می‌کند.
مردم ایران در این ایام، جلوه‌هایی از محبت، خدمت، ایثار و معنویت را به نمایش می‌گذارند و با برگزاری جشن‌ها، محافل معرفتی، کاروان‌های شادی و مراسم‌های مردمی، نشان می‌دهند که پیوندشان با اهل بیت تنها یک باور ذهنی نیست، بلکه بخشی از زندگی روزمره و هویت تاریخی و فرهنگی آنان است.
دهه کرامت، فرصتی برای بازگشت دل‌ها به اصل پاکی و کرامت انسانی است که اهل بیت آن را به زیباترین شکل ممکن متجلی کرده‌اند.کرامات امام رضا (ع) چگونه در زندگی مردم نمود پیدا کرده و چه نقشی در آرامش درونی آنان دارد؟ کرامات حضرت امام رضا علیه‌السلام، در زندگی بسیاری از مردم جلوه‌هایی روشن و ملموس دارد.
وقتی صحبت از کرامت می‌شود، تنها به شفا یا معجزه‌های ظاهری محدود نمی‌شویم، بلکه گشایش درهای بسته، یافتن راه در بن‌بست‌ها، آرام شدن دل‌های مضطرب، بازگشت امید به دل‌های شکسته و حتی احساس حضور معنوی آن حضرت در زندگی روزمره افراد نیز بخشی از این کرامت‌هاست.
این ارتباط قلبی و روحی با امام رضا (ع)، نوعی آرامش درونی را برای مردم به ارمغان می‌آورد که شاید در هیچ جای دیگری به‌راحتی دست‌یافتنی نباشد. بسیاری با یک زیارت، حتی از راه دور، چنان آرام می‌گیرند که گویا همه مشکلات زندگی‌شان حل شده است. این احساس امنیت و اعتماد، همان برکتی است که از نگاه توسل به اهل بیت، به‌ویژه امام هشتم، سرچشمه می‌گیرد.
دریا : در طی سال‌ها، آیا با نمونه‌هایی از شفا یا گره‌گشایی به برکت توسل به امام رضا (ع) مواجه بوده‌اید؟
بله، بارها و بارها با این موارد روبه‌رو بوده‌ام. در جلسات مشاوره‌ای، سفرهای تبلیغی و ارتباط با مردم، شنیده‌ام که افراد از بیماری‌هایی نجات یافته‌اند که پزشکان از درمان آن‌ها ناامید شده بودند. یا کسانی که در پیچیده‌ترین مسائل خانوادگی، با نذر به امام رضا (ع) و انجام زیارت، به آرامش و حل مشکلات رسیده‌اند.
یکی از پررنگ‌ترین خاطراتم مربوط به نوجوانی است که از بیماری خاصی رنج می‌برد و پس از توسل خالصانه مادرش، روند درمانش به شکلی غیرقابل انتظار تغییر کرد. چنین ماجراهایی کم نیستند و در دل مردم کوچه و بازار، قصه‌هایی زنده از حضور امام رضا (ع) جاری است. گاهی این گره‌گشایی‌ها آن‌قدر ملموس است که حتی افراد کم‌باور را هم به تفکر واداشته است.
دریا : وجود حرم مطهر امام رضا (ع) چه تأثیری در همبستگی و انسجام اجتماعی ایران داشته است؟
بارگاه نورانی حضرت رضا علیه‌السلام، فراتر از یک مکان زیارتی صرف، نقش محوری در تقویت انسجام ملی و همبستگی اجتماعی ایرانیان ایفا کرده است. همه ساله میلیون‌ها زائر از اقوام، زبان‌ها، مناطق و حتی مذاهب مختلف به مشهد مقدس می‌روند و در فضای آن حرم، روحیه‌ای مشترک از عشق، احترام، وحدت و همزیستی را تجربه می‌کنند.
بسیاری از اختلافات، دلخوری‌ها یا گره‌های ذهنی افراد در همین فضا حل می‌شود. آنجا، جایی است که همه، خود را کوچک در برابر عظمت یک انسان الهی می‌بینند و این خود باعث می‌شود کینه‌ها رنگ ببازد و مهربانی جان بگیرد. به جرأت می‌توان گفت اگر وحدت مذهبی، فرهنگی و ملی ما تاکنون در برابر طوفان‌های بسیار محفوظ مانده، یکی از عوامل اصلی‌اش، تأثیر آرام و عمیق این بارگاه نورانی در تربیت روحی جامعه ماست.
دریا :امام رضا (ع) چه نقشی در تعمیق فرهنگ تشیع در ایران ایفا کرده‌اند؟
بدون تردید حضور امام رضا (ع) در خراسان، فصل تازه‌ای در گسترش اندیشه و فرهنگ تشیع در ایران گشود. مناظرات علمی آن حضرت با علمای ادیان مختلف، نگاه خردمحور و مداراگرانه به مسائل دینی، و رفتار متین و عقلانی‌اش، بستری برای پذیرش گسترده‌تر مکتب اهل بیت فراهم کرد.
تا پیش از هجرت اجباری ایشان به ایران، بسیاری از معارف شیعی بیشتر در حجاز و عراق ریشه داشت، اما پس از آن، خراسان به قلب تپنده این فرهنگ تبدیل شد. امام رضا (ع) با برخوردهای مهربانانه، منطق قوی و علم بی‌نظیر خود، چهره‌ای از اسلام رحمانی و شیعه عقل‌محور را نمایان کرد که قرن‌ها بعد هم بر ذهن و دل مردم تأثیرگذار باقی مانده است.
دریا : چه مؤلفه‌هایی باعث شده‌اند دهه کرامت به عنوان فرصتی برای تقویت هویت دینی و ملی در جامعه مطرح شود؟
دهه کرامت از آن جهت توانسته به فرصتی برای تقویت هویت دینی و ملی بدل شود که مؤلفه‌های متعددی را در خود جمع کرده است. نخست آنکه این دهه یادآور حضور دو شخصیت برجسته و تاثیرگذار اهل بیت علیهم‌السلام در فرهنگ ایرانی است: حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها که با هجرت به قم، این شهر را به یکی از قطب‌های علم و معرفت در جهان اسلام بدل کرد، و حضرت علی‌بن موسی‌الرضا علیه‌السلام که با اقامت در خراسان، پیوند ناگسستنی میان ایران و خاندان پیامبر را پایه‌ریزی نمود.
دیگر آنکه دهه کرامت، فراتر از مناسکی صرف، واجد بار معنوی و نمادین عمیقی است که در قالب آیین‌ها، نذرها، کاروان‌های شادی، و برنامه‌های اجتماعی، فرهنگی و حتی رسانه‌ای متجلی می‌شود. در این دهه، مردم بیش از پیش با مفاهیمی چون کرامت انسانی، ادب، بخشش، توسل، و سبک زندگی اهل بیت آشنا می‌شوند؛ مفاهیمی که به نوعی شالوده هویت ایرانی-اسلامی ما را می‌سازند.
همچنین این ایام فرصتی‌ست برای وحدت‌بخشی و تقویت همبستگی اجتماعی، زیرا عشق به اهل بیت، عاملی مشترک میان اقوام و مذاهب مختلف در ایران است.
دریا : به عنوان یک فعال فرهنگی، چگونه می‌توانیم آموزه‌های اخلاقی امام رضا (ع) را در زندگی روزمره نسل جوان وارد کنیم؟
امروزه نسل جوان با چالش‌های متعددی در حوزه اخلاق، هویت و معنویت مواجه است و از این رو، باید آموزه‌های امام رضا علیه‌السلام را با زبانی متناسب و کاربردی وارد زیست اجتماعی آنان کرد.
یکی از مهم‌ترین راه‌ها، بهره‌گیری از ظرفیت رسانه‌های نوین است. نباید انتظار داشت نسل جوان امروز، آموزه‌های اخلاقی را صرفاً از منابر سنتی یا کتاب‌های سنگین دریافت کند؛ باید این معارف را در قالب‌های جذاب، مثل ویدئوهای کوتاه، مستندهای داستان‌محور، پادکست‌های گفت‌وگویی و روایت‌های واقعی عرضه کرد.
افزون بر این، لازم است سبک زندگی امام رضا علیه‌السلام، به‌ویژه در عرصه‌هایی چون مهربانی با مخالفان، گفت‌وگو با جوانان، توجه به مستضعفان و ترویج عقلانیت دینی، الگویی عینی در زندگی روزمره شود. برای نمونه، می‌توان برنامه‌هایی در مدارس و دانشگاه‌ها طراحی کرد که در آن‌ها، دانشجویان با تمرین مناظره‌های عقلانی، از سیره مناظرات امام رضا (ع) بهره بگیرند. مهم آن است که نسل جدید، آموزه‌های اهل بیت را نه‌فقط در شعار بلکه در تجربه زندگی لمس کند.
دریا : چه مسئولیتی بر دوش نهادهای فرهنگی و رسانه‌ها در بزرگداشت دهه کرامت وجود دارد؟
نهادهای فرهنگی و رسانه‌ها در دهه کرامت نقش محوری و چندوجهی دارند. نخستین مسئولیت آن‌ها، تبیین درست و عمیق فلسفه این دهه است؛ نباید دهه کرامت تنها در سطح جشن‌ها و تزئینات باقی بماند، بلکه باید پیام معرفتی، اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی آن به‌درستی منتقل شود.
رسانه‌ها باید روایت‌گر چهره واقعی امام رضا (ع) و خواهر بزرگوارشان باشند؛ نه تنها به عنوان شخصیت‌هایی معنوی، بلکه به عنوان الگوهایی اجتماعی که با اخلاق، علم، عقلانیت و عدالت، جامعه‌ای آرمانی را ترسیم کردند. همچنین رسانه‌ها می‌توانند با تولید محتوای جذاب و همه‌فهم، به ویژه برای نسل جوان و نوجوان، پیام دهه کرامت را به قلب خانه‌ها ببرند.
در کنار این‌ها، نهادهای فرهنگی وظیفه دارند با اجرای برنامه‌های مشارکتی – نظیر جشنواره‌های مردمی، پویش‌های اجتماعی، مسابقات فرهنگی و همایش‌های بین‌فرهنگی – دهه کرامت را از یک مناسبت تقویمی به یک جریان فرهنگی فعال در طول سال تبدیل کنند.
دریا : آیا می‌توان گفت دهه کرامت، بستری برای تقویت سرمایه‌های اجتماعی در جامعه است؟ چگونه؟
قطعاً دهه کرامت، یکی از بسترهای مهم تقویت سرمایه‌های اجتماعی در ایران است. سرمایه اجتماعی، به تعبیر جامعه‌شناسان، شامل پیوندهای اعتماد، مشارکت و انسجام میان افراد و نهادهای جامعه است.
در ایام دهه کرامت، شاهد شکل‌گیری پویش‌های مردمی، کاروان‌های شادی، برنامه‌های جهادی، کمک‌رسانی به نیازمندان و حضور پررنگ نهادهای مردمی و دولتی هستیم که همگی سرمایه‌های اجتماعی را ارتقا می‌دهند.در این فضا، حس تعلق به یک فرهنگ مشترک تقویت می‌شود؛ مردم احساس می‌کنند که بخشی از یک هویت واحد هستند و این حس، عامل مهمی در کاهش تعارض‌ها و افزایش مشارکت مدنی است.
از سوی دیگر، توسل مشترک مردم به امام رضا علیه‌السلام، نوعی همدلی و اعتماد متقابل میان اقشار مختلف ایجاد می‌کند. این سرمایه‌های نامرئی، پشتوانه‌ای نیرومند برای عبور از بحران‌های اجتماعی و فرهنگی محسوب می‌شوند.
دریا : در دهه کرامت، چه پیامی برای جوانان دارید و چگونه می‌توانند از فرصت‌های این ایام برای رشد معنوی و اخلاقی خود بهره‌مند شوند؟
دهه کرامت، فرصتی ارزشمند برای بازخوانی سبک زندگی اهل بیت و الگوبرداری از آن در زیست روزمره است؛ به‌ویژه برای جوانان که در تلاطم دنیای پرهیاهوی امروز، بیش از هر زمان دیگری نیازمند معنویت، آرامش و هویت‌اند.
این دهه، نه‌تنها به جشن و شادی می‌گذرد، بلکه فرصتی برای تمرین مهربانی، مسئولیت‌پذیری، اخلاق‌مداری و خدمت به دیگران است. به جوانان توصیه می‌کنم که در این ایام، از حضور در محافل معرفتی، زیارت، خدمت‌رسانی به نیازمندان، شرکت در برنامه‌های فرهنگی و حتی تولید محتواهای رسانه‌ای فاخر در شأن اهل بیت، غافل نشوند.
در دنیایی که گاهی ارزش‌ها رنگ می‌بازد، بازگشت به سیره اهل بیت، راهی روشن برای تعالی شخصیت، آرامش روح و موفقیت حقیقی در زندگی است.
دریا : به نظر شما رسانه‌ها در تبیین مفاهیم مرتبط با دهه کرامت چه نقشی دارند؟
رسانه‌ها در دنیای امروز، نقش بی‌بدیلی در شکل‌دهی به افکار عمومی و گفتمان‌سازی فرهنگی دارند. دهه کرامت، مفاهیم عمیق و انسانی متعددی را در خود جای داده که اگر به‌درستی و هنرمندانه از سوی رسانه‌ها بازتاب یابد، می‌تواند منشأ تحولی فرهنگی باشد.
از بازنمایی کرامت انسانی گرفته تا معرفی سبک زندگی اهل بیت، از برجسته‌سازی نشاط معنوی تا تقویت روحیه همدلی و نوع‌دوستی در جامعه، همه این‌ها نیازمند یک روایت‌گری مؤثر و خلاقانه رسانه‌ای است.
رسانه‌ها می‌توانند با بهره‌گیری از قالب‌های متنوع مانند مستند، گزارش، مصاحبه، موشن‌گرافی، پادکست و حتی طنز فاخر، مخاطبان مختلف را با پیام‌های دهه کرامت همراه کنند و شعاع اثر این ایام را از مناسبت‌محوری به جریان‌سازی فرهنگی ارتقا دهند.
دریا : آیا برنامه یا طرح خاصی برای دهه کرامت در نظر دارید که به ترویج معارف اهل بیت کمک کند؟
بله، هر ساله با آغاز دهه کرامت، مجموعه‌ای از برنامه‌ها را با محوریت جوانان و خانواده‌ها طراحی و اجرا می‌کنیم. امسال نیز با محور «خدمت کریمانه، زندگی مؤمنانه» تلاش داریم با برگزاری محافل قرآنی، نشست‌های معرفتی با حضور اساتید حوزه و دانشگاه، طرح‌های جهادی در مناطق محروم، جشن‌های مردمی ساده و پرمحتوا، و نیز تولید محتواهای رسانه‌ای با زبان روز، گامی در جهت ترویج معارف اهل بیت برداریم.
در تلاش هستیم که این فعالیت‌ها نه صرفاً به دهه کرامت محدود شود، بلکه مقدمه‌ای باشد برای ادامه سبک زندگی کریمانه در طول سال. همچنین، مشارکت فعال مردم در اجرای این برنامه‌ها، رویکرد محوری ماست؛ چرا که باور داریم نشر معارف اهل بیت باید از دل مردم بجوشد و با زبان و نیازهای نسل امروز پیوند بخورد.
ثبت دیدگاه