دریانیوز// در سالهایی که زندگی روزمره با فشارهای اقتصادی، نااطمینانیهای شغلی، تغییرات سریع فرهنگی و گسستهای عاطفی همراه شده، سلامت روان بیش از هر زمان دیگری به یکی از دغدغههای پنهان جامعه تبدیل شده است. بسیاری از افراد، هر روز با اضطراب، فرسودگی، تنهایی و سردرگمی از خواب بیدار میشوند، بیآنکه جایی برای گفتوگو، شنیده شدن یا یافتن راهحل داشته باشند. در چنین فضایی، مشاوره روانشناختی نه یک خدمت تجملی، بلکه ضرورتی انکارناپذیر برای حفظ تعادل فردی و اجتماعی است؛ ضرورتی که هنوز آنطور که باید، جدی گرفته نشده است. جامعه ایرانی، بهویژه در دهههای اخیر، تغییرات عمیقی را تجربه کرده است؛ تغییر در ساختار خانواده، سبک فرزندپروری، الگوهای ازدواج و حتی تعریف موفقیت. این تغییرات، اگرچه بخشی از روند طبیعی توسعه اجتماعی است، اما بدون حمایت روانی و آموزش مهارتهای زندگی، میتواند به افزایش تنشها، تعارضات خانوادگی و آسیبهای اجتماعی منجر شود.
در این میان، مشاوره میتواند نقش یک ضربهگیر اجتماعی را ایفا کند؛ فضایی امن برای مکث، بازاندیشی و تصمیمگیری آگاهانه.از همین منظر، اظهارات اخیر معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان درباره گسترش خدمات مشاورهای رایگان یا حمایتی برای اقشار کمبرخوردار، اهمیت ویژهای پیدا میکند. علیرضا رحیمی با اعلام فعالیت حدود ۱۵۰۰ مرکز مشاوره دارای مجوز در سراسر کشور، تأکید کرده است که این مراکز بهصورت تخصصی در حوزه خانواده و جوانان فعالیت میکنند و در بسیاری موارد، خدمات آنها برای سه دهک پایین جامعه بهصورت رایگان ارائه میشود. همچنین زنان سرپرست خانوار از ۵۰ درصد تخفیف برخوردارند و تمرکز ویژهای بر مشاورههای پیش از ازدواج وجود دارد. این اظهارات، اگرچه کوتاه و رسمی بیان شده، اما حامل پیام مهمی درباره جایگاه سلامت روان در سیاستگذاری اجتماعی است.
مشاوره؛ از حاشیه به متن زندگی اجتماعی
برای سالها، مشاوره در ذهن بخشی از جامعه با بحرانهای شدید روانی گره خورده بود؛ گویی تنها زمانی باید به مشاور مراجعه کرد که کار از کار گذشته است. این نگاه، باعث شد بسیاری از افراد در مراحل اولیه مشکلات، از کمک تخصصی محروم بمانند. در حالی که کارکرد اصلی مشاوره، پیشگیری و توانمندسازی است، نه صرفاً درمان.مشاوره میتواند به افراد کمک کند تا پیش از آنکه اختلافات خانوادگی به بحران تبدیل شود، مهارت گفتوگو را بیاموزند؛ پیش از آنکه اضطراب مزمن زندگی را فلج کند، راههای مدیریت استرس را بشناسند و پیش از آنکه تصمیمهای اشتباه مسیر زندگی را تغییر دهد، انتخابهای آگاهانهتری داشته باشند. گسترش دسترسی به این خدمات، بهویژه برای اقشار کمدرآمد، میتواند مشاوره را از حاشیه به متن زندگی اجتماعی بیاورد.
مشاوره پیش از ازدواج؛ فرصتی برای شناخت، نه قضاوت
یکی از مهمترین حوزههایی که در سالهای اخیر مورد توجه سیاستگذاران قرار گرفته، مشاوره پیش از ازدواج است. ازدواج، همچنان یکی از مهمترین تصمیمهای زندگی افراد به شمار میرود، اما بسیاری از زوجها بدون شناخت کافی از خود و دیگری وارد این مسیر میشوند. تفاوتهای شخصیتی، انتظارات ناگفته، مسائل مالی و الگوهای ارتباطی ناهماهنگ، از جمله عواملی است که میتواند زندگی مشترک را با چالش مواجه کند.مشاوره پیش از ازدواج، قرار نیست جایگزین احساس یا انتخاب فردی شود؛ بلکه ابزاری است برای روشنتر دیدن واقعیتها. در جلسات مشاوره، زوجها یاد میگیرند چگونه درباره موضوعات حساس گفتوگو کنند، تعارضها را مدیریت کنند و مسئولیتهای زندگی مشترک را بشناسند. تجربه بسیاری از مشاوران نشان میدهد زوجهایی که از این خدمات استفاده کردهاند، حتی در صورت بروز اختلاف، توان بیشتری برای حل مسئله و حفظ رابطه دارند.تأکید بر ارائه رایگان یا حمایتی این نوع مشاوره، بهویژه برای دهکهای پایین جامعه، میتواند نقش مهمی در کاهش طلاق و آسیبهای اجتماعی ایفا کند؛ چرا که بسیاری از خانوادهها بهدلیل هزینهها، از مراجعه به مشاور صرفنظر میکنند.
جوانان؛ نسلی میان امید و فشار
جوانان امروز، در نقطه تلاقی امیدها و فشارها ایستادهاند. از یک سو، فرصتهای آموزشی و ارتباطی گستردهتری نسبت به نسلهای گذشته دارند و از سوی دیگر، با مشکلاتی مانند بیکاری، نااطمینانی شغلی، فشارهای اقتصادی و انتظارات اجتماعی روبهرو هستند. این وضعیت، بسیاری از جوانان را در معرض اضطراب، افسردگی و سردرگمی قرار داده است.
مشاوره برای جوانان، فقط به معنای درمان اختلالات روانی نیست؛ بلکه فرصتی است برای یادگیری مهارتهای زندگی، تصمیمگیری و خودشناسی. دسترسی رایگان یا کمهزینه به مراکز مشاوره میتواند به جوانان کمک کند تا در مسیر انتخابهای مهم زندگی، تنها نمانند و از حمایت تخصصی برخوردار شوند. این حمایت، نهتنها به بهبود کیفیت زندگی فردی آنها کمک میکند، بلکه در بلندمدت به سلامت اجتماعی نیز میانجامد.
زنان سرپرست خانوار؛ نیازمند حمایت روانی پایدار
زنان سرپرست خانوار، با چالشهای چندلایهای مواجهاند؛ از تأمین معاش گرفته تا مسئولیت تربیت فرزندان و مدیریت تنهایی. فشارهای روانی ناشی از این مسئولیتها، اگر نادیده گرفته شود، میتواند به فرسودگی و آسیبهای جدی منجر شود. ارائه تخفیف در خدمات مشاورهای برای این گروه، گامی مهم در جهت حمایت اجتماعی است.
مشاوره میتواند به زنان سرپرست خانوار کمک کند تا راههای مؤثرتری برای مدیریت استرس، افزایش اعتمادبهنفس و حل مسائل خانوادگی بیابند. تأثیر این حمایت، تنها محدود به خود فرد نیست؛ بلکه به شکل مستقیم بر سلامت روان فرزندان و پایداری خانواده اثر میگذارد.
عدالت روانی؛ حلقه مغفول عدالت اجتماعی
اگر عدالت اجتماعی را تنها به توزیع منابع اقتصادی محدود کنیم، بخش مهمی از واقعیت را نادیده گرفتهایم. عدالت روانی، به معنای دسترسی برابر همه افراد به خدمات سلامت روان، یکی از پایههای توسعه انسانی است. رایگان بودن خدمات مشاورهای برای سه دهک پایین جامعه، در صورت اجرای درست و اطلاعرسانی شفاف، میتواند گامی مؤثر در این مسیر باشد.
مشکلات روانی، اغلب در سکوت شکل میگیرند و اگر درمان نشوند، هزینههای سنگینی به فرد و جامعه تحمیل میکنند. پیشگیری از این هزینهها، نیازمند سرمایهگذاری در خدمات مشاورهای است؛ سرمایهگذاریای که بازده آن در افزایش تابآوری اجتماعی و کاهش آسیبها دیده میشود.
عبور از تابو و نقش رسانهها
با وجود همه این تلاشها، همچنان تابوی مراجعه به مشاور در بخشهایی از جامعه وجود دارد. رسانهها میتوانند نقش مهمی در شکستن این تابو ایفا کنند؛ با روایت تجربههای واقعی، گفتوگو با متخصصان و برجسته کردن اهمیت سلامت روان. وقتی مشاوره بهعنوان امری طبیعی و ضروری معرفی شود، مسیر استفاده از آن هموارتر خواهد شد. در پایان باید با این دید نگاه کرد که گسترش خدمات مشاورهای رایگان یا حمایتی، فرصتی است برای بازنگری در نگاه جامعه به سلامت روان. از مشاوره پیش از ازدواج گرفته تا حمایت از جوانان و زنان سرپرست خانوار، آنچه اهمیت دارد، رویکردی پیشگیرانه، انسانی و عادلانه است. جامعهای که به روان شهروندانش توجه میکند،آیندهای سالمتر و پایدارتر خواهد داشت. شاید زمان آن رسیده باشد که مشاوره را نه نشانه بحران، بلکه نشانه بلوغ اجتماعی بدانیم.
ثبت دیدگاه