دریانیوز// دو موضوع محوري در حوزه گردشگري ايران، يعني ثبت جهاني روستاهاي شاخص و اثرگذاري واقعي اين عنوانها بر تحول اقتصادي، نيازمند يک بررسي جامع و واقعبينانه است.
در حالي که روستاهايي نظير سُهيلي قشم با ويژگيهاي ممتاز خود به اين افتخار دست يافتهاند، تجربيات گذشته نشان ميدهد که موانع ساختاري و سياسي، تأثير شگرف جهاني شدن را تا حد زيادي محدود ميکنند.
روستاي سُهيلي قشم؛ نگين توسعه پايدار
روستاي سُهيلي در جزيره قشم، اخيراً به دليل رويکردهاي نوآورانه در گردشگري و حفاظت از محيط زيست، از سوي سازمان جهاني گردشگري ملل متحد (UN Tourism) در فهرست بهترين روستاهاي گردشگري جهان در سال ۲۰۲۵ ثبت شد.
جايگاه جهاني و ويژگيهاي ممتاز
اين روستا که به عنوان ستاره خليج فارس شناخته ميشود، الگويي از گردشگري پايدار و مبتني بر جامعه محلي را ارائه کرده است. سُهيلي با برگزاري جشنوارههاي خوراک محلي و راهاندازي رستورانهاي دريايي، به عنوان پايتخت گردشگري خوراک جنوب ايران مطرح شده است.
مردم سهيلي، نخستين الگوي گردشگري تالابي مبتني بر محيط زيست در خليج فارس را خلق کردهاند و با جايگزيني آلاچيقهاي شناور کمصدا به جاي قايقهاي موتوري، گامي بزرگ در حفاظت از جنگلهاي حرا (ذخيرهگاه زيستکره جهاني) برداشتهاند. زنان و کودکان روستا نيز با پرورش بذر حرا در خانه، در طرحهاي کاشت و توسعه اين جنگلهاي دريايي مشارکت فعال دارند. سُهيلي در فاصله حدود ۶۰ کيلومتري شهر قشم و نزديکي فرودگاه بينالمللي قرار دارد.
مهمترين جاذبه طبيعي آن، جنگلهاي حرا ست که گردشگران ميتوانند با قايقسواري در ميان تونلهاي سرسبز آن، از تماشاي پرندگان مهاجر لذت ببرند. بام سُهيلي يا کوه سُموران، بلندترين نقطه روستا، بهترين مکان براي رصد ستاره سهيل و مشاهده همزمان ساحل و چشمانداز گسترده جنگلهاي حرا است.
همچنين، بازديد از روشهاي سنتي صيد ماهي( مُشتا)، حمام سنتي اِشتران و محوطه باستاني کمپ تاريخي پيرزن، بخشي از جاذبههاي فرهنگي و تاريخي آن است. بازارچههاي محلي نيز فرصتي براي عرضه صنايع دستي بومي قشم مانند گلابتوندوزي و رستورانهاي سنتي براي چشيدن غذاهاي لذيذ دريايي فراهم ميکنند.
سُهيلي با وجود اقامتگاههاي بومگردي فعال، موقعيت جغرافيايي مناسبي براي دسترسي به ساير نقاط مهم قشم نظير تنگه چاهکوه، غار نمکدان و جزيره هنگام نيز دارد.
چالشهاي پيش روي «برندسازي جهاني» روستاي سهيلي
عليرغم اهميت ذاتي ثبت جهاني، تجربيات گذشته و واقعيتهاي فعلي اقتصاد و فضاي بينالملل، نشان ميدهد که صرف دريافت اين عنوان، لزوماً به تحول شگرف و فوري در وضعيت اقتصادي محلي منجر نخواهد شد و اين اتفاقات نيازمند يک نگاه واقعبينانه است.
تجربه ثبت جهاني مکانهايي مانند يزد نشان داده است که کمکاريها و نارساييهاي داخلي، مانع اصلي در تبديل شدن اين عناوين به يک نيروي محرکه قدرتمند بودهاند. مسئولان آنگونه که بايد، براي شناساندن و تبليغ اين برندهاي جهاني به بازارهاي بينالمللي تلاش نکردهاند که نتيجه آن، نبود تحول شايان و زير و رو کننده براي مردم محلي بوده است.
علاوه بر اين، با توجه به گراني و تورم لجامگسيخته، حتي با فرض افزايش آگاهي داخليها، بعيد به نظر ميرسد طبقه متوسط و عموم مردم ايران، توانايي سرازير شدن مداوم و پذيرش هزينههاي کامل سفر به اين مقاصد را داشته باشند.
پيوستگي جهاني و چالشهاي سياسي بينالمللي
در جهان به هم پيوسته امروز، گردشگري و جريان سرمايه به شدت تحت تأثير معادلات سياسي و بين المللي قرار دارد و تا زماني که کشور تحت تحريمهاي اقتصادي قرار دارد و فضاي سياسي و بينالمللي چندان مساعد نيست، عملاً قدرت و امکان اينکه خود را به جهان نشان دهيم و نمود پيدا کنيم، محدود ميشود.
متاسفانه اخباري که معمولاً از ايران در رسانههاي دنيا منتشر ميشود، عمدتاً اخبار منفي است و فضاي ايرانهراسي در جو رسانهاي دنيا وجود دارد. اين عوامل در کنار هم باعث ميشود که گردشگر فراواني به کشور نيايد و ظرفيتهاي گردشگري بالقوه، عملاً خاموش بمانند، زيرا گردشگران بينالمللي در چنين شرايطي، انگيزهاي براي سفر به مقصدي که فضاي آن غيرمساعد يا پرريسک تصوير ميشود، نخواهند داشت.
ثبت جهاني، يک زيرساخت است نه معجزه
با توجه به اين چالشها، اين نگراني وجود دارد که ثبت جهاني صرف، نتواند آنچنان تأثير شگرفي در تحول وضعيت يک روستا يا منطقه داشته باشد و بيشتر به يک «فضاسازي» و «شعار توخالي» شبيه شود تا يک اتفاق واقعاً شگرف. با اين وجود، نبايد اهميت ذاتي و بلندمدت ثبت جهاني را ناديده گرفت.
اين عنوان يک سند معتبر بينالمللي و پايه و زيرساخت قدرتمند است که در صورت رفع موانع ساختاري (مهار تورم و بهبود فضاي بينالملل) و تلاش جدي داخلي براي برندسازي، ميتواند در آينده به عنوان يک اهرم قدرتمند براي توسعه پايدار و جذب گردشگر عمل کند.
ثبت دیدگاه