دریانیوز// پوشش بومی و محلی بانوان هرمزگان، آینه‌ای از فرهنگ، تاریخ و هویت اصیل مردمان این سرزمین است؛ پوششی که در طول سده‌ها نه تنها کارکرد محافظتی و کاربردی داشته، بلکه نمادی از جایگاه اجتماعی، باورهای دینی، سلیقه هنری و شرایط اقلیمی این منطقه نیز بوده است.
از جنوب‌ترین سواحل خلیج فارس تا روستاهای کوهستانی هرمزگان، زنان این دیار با لباس‌هایی رنگارنگ، دوخت‌های سنتی و نقش‌ونگارهای منحصربهفرد، روایت‌گر داستانی دیرینه از پیوند انسان و طبیعت هستند. پیراهن‌های بلند و آزاد، روسری‌ها و مقنعه‌های محلی (مانند بُرقع یا نقاب‌های سنتی)، و سوزن‌دوزی‌های پرنقش و نگار، تنها بخشی از این گنجینه فرهنگی به شمار می‌آید.
این پوشش‌ها، حاصل قرن‌ها تجربه زیسته در آب‌وهوای گرم و مرطوب هرمزگان است؛ جایی که انتخاب نوع پارچه، رنگ و دوخت نه‌تنها بر اساس زیبایی، بلکه با هدف هماهنگی با شرایط جوی و آسایش جسمی انجام می‌شد. به عنوان مثال، رنگ‌های روشن برای بازتاب نور خورشید، یا پارچه‌های نخی و سبک برای گردش بهتر هوا، بخش جدایی‌ناپذیر از این پوشش‌ها بوده‌اند.
علاوه بر این، لباس‌های محلی بانوان هرمزگان، بار معنایی و فرهنگی ویژه‌ای نیز داشته و در مراسم‌های خاص مانند عروسی، عزا، اعیاد مذهبی یا آیین‌های محلی، هر کدام شکل و رنگ ویژه‌ای به خود می‌گرفتند. با این حال، در گذر زمان و به‌ویژه با گسترش جریان‌های مدرن‌سازی و تأثیر رسانه‌ها، بخشی از اصالت این پوشش‌ها دستخوش تحریف و تغییر شده است.
ورود طرح‌ها و پارچه‌های صنعتی، جایگزینی سوزن‌دوزی‌های دست‌ساز با نمونه‌های ماشینی، و تغییر الگوها به سبک‌های تجاری، موجب شده تا بسیاری از عناصر بومی کم‌رنگ یا حذف شوند. در برخی موارد، لباس‌های محلی تنها به عنوان پوشش نمایشی در جشنواره‌ها یا مراسم خاص باقی مانده و از چرخه استفاده روزمره خارج شده است.
حتی گاه در فرآیند تجاری‌سازی، رنگ‌ها و نقش‌های اصیل جای خود را به ترکیب‌هایی داده‌اند که هیچ ارتباطی با تاریخچه و هویت بومی این منطقه ندارند؛ تغییری که اگرچه ممکن است در نگاه اول جلوه‌ای نو و متفاوت داشته باشد، اما در عمق، پیوند فرهنگی نسل‌ها را سست می‌کند.
از سوی دیگر، برخی برداشت‌ها و معرفی‌های نادرست در فضای مجازی و حتی در تولیدات گردشگری، باعث شده چهره واقعی پوشش بانوان هرمزگان تحریف شود. برای مثال، پوشش‌های آیینی که تنها در مناسبت‌های خاص استفاده می‌شدند، به‌عنوان لباس روزمره معرفی می‌شوند، یا تزیینات مدرن بر آن افزوده می‌شود که ماهیت سنتی را تغییر می‌دهد. این روند نه‌تنها حقیقت تاریخی را مخدوش می‌کند، بلکه ممکن است در بلندمدت، جوانان و نسل آینده را از آشنایی با نسخه اصیل این میراث فرهنگی محروم سازد.
در حالی که پوشش بومی بانوان هرمزگان، گنجینه‌ای زنده از ذوق هنری و هویت اجتماعی است، ادامه این مسیر نیازمند پاسداشت و بازنمایی صحیح آن است. حفظ و احیای این لباس‌ها نه به معنای مقابله با تغییر، بلکه به معنای مدیریت آگاهانه تغییرات است؛ تغییری که ریشه‌ها را قطع نکند و در عین سازگاری با سبک زندگی امروز، اصالت تاریخی و فرهنگی را همچنان زنده نگه دارد. بی‌تردید، بازگشت به اصالت و معرفی درست پوشش‌های محلی، می‌تواند هم به رونق صنایع دستی منطقه بینجامد و هم نسل‌های آینده را به هویت بومی خود پیوند زند.
حمایت از تولید، راه نجات لباس‌های محلی
مسعود محمدشاهی، رئیس اتحادیه صنف پوشاک بندرعباس در گفتگو با خبرنگار ما با تأکید بر جایگاه اصالت پوشش محلی در فرهنگ مردم هرمزگان، آن را بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت و تاریخ این دیار دانست و نقش اتحادیه در صیانت و ترویج آن را تشریح کرد.
وی با اشاره به اینکه لباس در طول تاریخ همواره فراتر از یک نیاز اولیه بوده است، گفت: پوشاک، تاریخی غنی و فلسفه‌ای عمیق در دل خود دارد و بازتابی از شرایط اجتماعی، سیاسی، دینی و قومی هر جامعه است. تغییرات پوشش در گذر زمان، نشانه‌ای از پویایی فرهنگ‌ها و انطباق آن‌ها با تحولات تاریخی به شمار می‌آید.
محمدشاهی با بیان اینکه یکی از روشن‌ترین نمودهای فرهنگ هر ملت، نوع پوشش آن است، افزود: هرمزگان با تنوع بی‌نظیر در زیورآلات، روسری‌ها، حجاب‌ها و لباس‌های بندری، جایگاهی ویژه در میان اقوام ایرانی دارد. ترکیب این عناصر، پوششی منحصربهفرد را شکل داده که پیوندی عمیق با هویت بومی و ارزش‌های فرهنگی مردم منطقه دارد.
وی با شور و شوق از زیبایی لباس زنان بندری سخن گفت و تصریح کرد: نقوش و طرح‌های سنتی به‌کاررفته در این پوشاک، جلوه‌ای از هنر و حجاب را به نمایش می‌گذارد. لباس زنان هرمزگان نه‌تنها مظهر زیبایی است، بلکه به‌عنوان کامل‌ترین نمونه پوشش اسلامی در میان اقوام ایران شناخته می‌شود.
تلاش برای احیای پوشش سنتی
رئیس اتحادیه پوشاک بندرعباس با اشاره به اقدامات انجام‌شده برای احیای لباس‌های محلی اظهار داشت: با همکاری کسبه، طراحان، استادان دانشگاه و تولیدکنندگان توانسته‌ایم مسیری تلفیقی از سنت و مدرنیته ایجاد کنیم که بار دیگر توجه مردم را به پوشش بومی جلب کرده است. این روند سبب شده استقبال از لباس‌های سنتی نه‌تنها در هرمزگان، بلکه در سطح ملی و حتی منطقه‌ای افزایش یابد.
وی از رشد فعالیت مزون‌ها و کارگاه‌های عرضه لباس سنتی در استان خبر داد و گفت: امروز شمار قابل توجهی از فعالان پوشاک در بندرعباس به طراحی و فروش لباس‌های محلی مشغول هستند؛ کسب‌وکارهایی که ضمن ایجاد اشتغال پایدار، فرهنگ پوشش هرمزگان را به بازارهای داخلی و کشورهای حاشیه خلیج فارس معرفی کرده‌اند.
لزوم حمایت از تولیدکنندگان
محمدشاهی در بخش پایانی گفت‌وگو با دعوت از مسئولان برای حمایت بیشتر از صنعت پوشاک سنتی افزود: در حال حاضر صادرات این محصولات عمدتاً در قالب کالای همراه مسافر به کشورهای همسایه و حتی برخی کشورهای اروپایی انجام می‌شود، اما برای توسعه صادرات و افزایش ظرفیت تولید، نیازمند حمایت‌هایی چون اعطای تسهیلات بانکی کم‌بهره، تسهیل واردات مواد اولیه و تجهیزات مدرن، ارائه مشوق‌های مالیاتی و بیمه‌ای و ایجاد بازارچه‌های صنایع دستی هستیم.
ثبت دیدگاه