دریانیوز// به مناسبت هفته بهزیستی و همزمان با سراسر کشور، رژه خودروهای اورژانس اجتماعی در استان هرمزگان برگزار شد. به همین مناسبت، با سرکار خانم اعظم رضایی، سرپرست معاونت سلامت اجتماعی اداره‌کل بهزیستی هرمزگان، درباره اهداف، ظرفیت‌ها و برنامه‌های پیش‌روی این حوزه گفت‌وگویی انجام دادیم.
دریا : خانم رضایی، لطفاً درباره فلسفه و هدف برگزاری رژه اورژانس اجتماعی در استان توضیح دهید.
برگزاری این رژه همزمان با سراسر کشور و به مناسبت هفته بهزیستی، فرصتی بود برای نمایش آمادگی، هم‌افزایی و هماهنگی میان دستگاه‌های فوریتی استان.
در این برنامه که با حضور اورژانس اجتماعی ۱۲۳، اورژانس ۱۱۵، پلیس ۱۱۰، آتش‌نشانی ۱۲۵ و جمعیت هلال‌احمر برگزار شد، تلاش کردیم مردم را با ظرفیت‌ها و دسترسی به خدمات تخصصی اورژانس اجتماعی در لحظات بحرانی آشنا کنیم. هدف اصلی ما، ارتقای آگاهی عمومی نسبت به خدمات رایگان، تخصصی و شبانه‌روزی اورژانس اجتماعی بود.
دریا : در شرایطی که آسیب‌های اجتماعی رو به افزایش است، اورژانس اجتماعی چه نقشی ایفا می‌کند؟
با رشد روزافزون بحران‌های اجتماعی و خانوادگی، ضرورت دارد که مداخلات اجتماعی دقیق‌تر و متناسب با اقلیم فرهنگی هر منطقه طراحی شوند. اورژانس اجتماعی پل ارتباطی میان مردم و نظام حمایتی – قضایی است.
مداخله به‌موقع در مواردی مانند کودک‌آزاری، همسرآزاری، والدآزاری، خودکشی و سایر بحران‌ها می‌تواند پیش از ورود افراد به فرایند قضایی، از تعمیق آسیب‌ها جلوگیری کند. این مداخلات نقش پیشگیرانه و حمایتی مهمی دارند.
دریا : خط ۱۲۳ به‌عنوان درگاه خدمات اورژانس اجتماعی چه عملکردی دارد؟
خط ۱۲۳ درگاه تماس مردمی با اورژانس اجتماعی است و تیم‌های خدمات سیار، مراکز مداخله در بحران، مراکز نگهداری موقت و خدمات روانی – اجتماعی را پوشش می‌دهد. با این حال، هنوز بسیاری از مردم با ماهیت این خدمات آشنا نیستند.
ناآگاهی از وجود چنین ظرفیت‌هایی گاهی منجر به بروز پیامدهای ناگوار می‌شود. اگر افراد بدانند که چنین مراکزی به‌صورت کاملاً رایگان، تخصصی و شبانه‌روزی فعالیت می‌کنند، بدون شک پیشگیری مؤثرتری از آسیب‌ها صورت خواهد گرفت.
دریا : مهم‌ترین پیام رژه امسال چه بود؟
پیام ما روشن بود: مردم بدانند که در زمان بحران، تنها نیستند. همه دستگاه‌های فوریتی استان هرمزگان آمادگی دارند در کنار مردم باشند. رژه اورژانس اجتماعی تنها یک حرکت نمادین نبود، بلکه بخشی از یک پویش ملی برای جلب مشارکت عمومی، هماهنگی بین‌بخشی و تقویت حس امنیت روانی و اجتماعی در جامعه است.
دریا : برنامه‌های توسعه‌ای حوزه اورژانس اجتماعی در سال جاری چیست؟
یکی از اولویت‌های ما، توسعه جغرافیایی و کیفی اورژانس اجتماعی است. به‌طور خاص، پیگیری برای راه‌اندازی مرکز اورژانس اجتماعی در شهرستان سیریک در حال انجام است و سازمان بهزیستی کشور نیز همکاری لازم را آغاز کرده است. علاوه بر آن، فعالیت‌های آموزشی، تربیت نیروی انسانی متخصص و اجرای کمپین‌های آگاهی‌بخشی نیز در دستور کار قرار دارد.
دریا : از آموزش و تجربه تیم‌ها در بحران‌ها بیشتر بگویید.
حضور تیم‌های اورژانس اجتماعی در بحران‌هایی مانند حادثه اسکله شهید رجایی و شرایط خاص امنیتی – اجتماعی سال‌های اخیر نشان داد که حضور میدانی این تیم‌ها چقدر می‌تواند به کاهش آسیب کمک کند. به همین دلیل، آموزش تخصصی نیروهای جدید برای مواجهه با بحران‌های میدانی و ارتقای توان مداخله‌گران اجتماعی از مهم‌ترین مأموریت‌های امسال ماست.
دریا : در حال حاضر چه شهرستان‌هایی تحت پوشش مراکز اورژانس اجتماعی هستند؟
در حال حاضر ۱۰ شهرستان شامل بندرعباس، قشم، حاجی‌آباد، رودان، میناب، جاسک، بندرخمیر، بندرلنگه، پارسیان و بستک دارای مراکز فعال اورژانس اجتماعی هستند. دو شهرستان سیریک و بشاگرد به دلیل جمعیت کمتر از ۵۰ هزار نفر تاکنون فاقد مرکز بوده‌اند، اما با هماهنگی سازمان بهزیستی کشور، فرآیند راه‌اندازی مراکز در این مناطق نیز در دست پیگیری است.
دریا : تعداد نیروهای فعال در این حوزه چقدر است؟
در سطح استان، مجموعاً ۱۱۷ نیروی متخصص در مراکز اورژانس اجتماعی فعالیت دارند که از این تعداد، ۴۱ نفر در مرکز بندرعباس مستقر هستند. این نیروها شامل مددکاران اجتماعی، روانشناسان، کارشناسان حوزه کودک و متخصصان مداخله در بحران هستند.
دریا : در سال جاری چه آماری از خدمات ارائه شده دارید؟
تنها در سال ۱۴۰۳ تاکنون، حدود ۶٬۵۰۰ خدمت از طریق خط تلفن ۱۲۳، مراکز مداخله در بحران و تیم‌های سیار اورژانس اجتماعی ارائه شده است. بسته به شرایط، روزانه بین ۳۰ تا ۵۰ مأموریت در حوزه‌های مختلف به ثبت می‌رسد که نشان‌دهنده گستردگی فعالیت‌ها و نیاز روزافزون به این خدمات است.
دریا : نگاه شما به رژه اورژانس اجتماعی به‌عنوان یک مراسم چیست؟
برخلاف تصور برخی، این رژه صرفاً یک اقدام نمادین نیست. بلکه بخشی از یک پویش ملی و استمرار هماهنگی میان نهادهای امدادی، انتظامی، درمانی و اجتماعی برای افزایش آمادگی و تعامل بین‌بخشی است.
نمایش هم‌افزایی، انسجام، آموزش و اطلاع‌رسانی عمومی از اهداف این رویداد بود. رشد آسیب‌های اجتماعی، لزوم هم‌افزایی دستگاه‌های فوریتی را دوچندان کرده است.
دریا : جایگاه قانونی اورژانس اجتماعی در تعامل با سایر نهادهای فوریتی چیست؟
بر اساس آیین‌نامه خدمات فوریت‌های اجتماعی مصوب هیئت وزیران در سال ۱۳۹۲، بر ضرورت هماهنگی مستمر و ساختاریافته میان نهادهایی همچون اورژانس ۱۱۵، پلیس ۱۱۰، آتش‌نشانی ۱۲۵، جمعیت هلال‌احمر و اورژانس اجتماعی ۱۲۳ تأکید شده است.
در واقع، مأموریت‌های ما اغلب با مسائل خانوادگی، روانی یا رفتاری گره خورده و حضور همزمان این نهادها در مواردی مانند اقدام به خودکشی یا بحران‌های خانوادگی، بسیار حیاتی است. به همین دلیل، برنامه‌ریزی برای امضای یک تفاهم‌نامه چندجانبه میان این نهادها در دستور کار ما قرار گرفته تا مسیر همکاری‌ها هدفمندتر و سریع‌تر دنبال شود.
دریا : نقش مشارکت عمومی در شناسایی و کاهش آسیب‌های اجتماعی چقدر مهم است؟
مردم، نخستین حلقه شناسایی بحران‌های اجتماعی هستند. توصیه ما به همه هم‌استانی‌های عزیز این است که در مواجهه با آسیب‌هایی نظیر کودک‌آزاری، همسرآزاری، سالمندآزاری یا افکار و اقدام به خودکشی، بدون فوت وقت با خط تلفن ۱۲۳ تماس بگیرند.
خدمات ما تخصصی، رایگان، شبانه‌روزی و محرمانه است و همکاران ما با مهارت‌های حرفه‌ای، برای مداخله فوری در این‌گونه شرایط در آمادگی کامل قرار دارند.
دریا : فرآیند مداخله اورژانس اجتماعی، به‌ویژه در موارد کودک‌آزاری، چگونه انجام می‌شود؟
فرآیند از تماس شهروندان یا نهادها با سامانه ۱۲۳ آغاز می‌شود. اطلاعات اولیه ثبت و بررسی شده و در صورت تشخیص وضعیت حاد، تیم سیار شامل مددکار اجتماعی و روانشناس فوراً به محل اعزام می‌شود.
پس از حضور، ارزیابی روانی و محیطی کودک و خانواده انجام شده و در صورت وجود خطر فوری، کودک به مراکز مداخله در بحران یا خانه امن منتقل می‌شود تا تصمیمات حمایتی و قضایی اتخاذ گردد.
دریا : در مواردی که خانواده منشأ ناایمنی کودک نیست، چه اقداماتی انجام می‌شود؟
اگر مسئله ناشی از ناآگاهی، فقر فرهنگی یا ضعف مهارتی والدین باشد، رویکرد حمایتی اتخاذ می‌کنیم. آموزش‌های روانشناختی، مشاوره‌های تخصصی و پیگیری وضعیت تحصیلی، روانی و خانوادگی کودک از طریق بازدیدهای میدانی ادامه می‌یابد تا بازگشت به شرایط پایدار و ایمن حاصل شود. این پیگیری‌ها معمولاً چندماهه و گاهی حتی بلندمدت است.
دریا : در صورت ناتوانی خانواده در نگهداری از کودک، چه مسیری طی می‌شود؟
اگر بررسی‌ها نشان دهد که خانواده فاقد شرایط لازم برای نگهداری ایمن کودک است، کودک به مراکز شبانه‌روزی و بلندمدت نگهداری منتقل می‌شود.
در حال حاضر، سه مرکز مداخله در بحران ویژه کودکان در بندرعباس، قشم و میناب فعال است که ظرفیت نگهداری از کودکان تا ۲۰ روز (یا در صورت نیاز با تمدید قضایی) را دارند. برای موارد خاص، مراکز بلندمدت نیز وجود دارد که به تفکیک سنی و جنسیتی خدمات ارائه می‌دهند.
دریا : برای سایر اقشار آسیب‌دیده مانند زنان یا کودکان کار چه خدماتی در استان فعال است؟
در هرمزگان، خانه سلامت ویژه دختران در معرض آسیب، خانه امن برای زنان خشونت‌دیده و مراکز نگهداری کودکان خیابانی و کودکان کار فعال هستند. تمرکز ما در این مراکز بر بازتوانی روانی، مهارت‌آموزی، توانمندسازی اقتصادی و بازگشت امن به خانواده یا جامعه است. تمامی این خدمات با نظارت دقیق قضایی و تخصصی انجام می‌پذیرد.
دریا : چه پیامی برای مردم در راستای مشارکت در کاهش آسیب‌های اجتماعی دارید؟
بار دیگر تأکید می‌کنم، مداخله به‌موقع گاهی می‌تواند آینده یک کودک را نجات دهد. اگر مردم نسبت به نشانه‌های کودک‌آزاری، خشونت خانگی، افکار خودکشی یا شرایط مشکوک سکوت نکنند و موضوع را گزارش دهند، می‌توان از بروز آسیب‌های عمیق‌تر جلوگیری کرد. خط ۱۲۳ برای همه مردم باز است؛ ما اینجاییم تا پیش از آن‌که کار به مراجع قضایی یا آسیب‌های جبران‌ناپذیر برسد، کمک کنیم.
دریا : با توجه به این گفت‌وگو، پیشنهاد می‌کنید چه اقداماتی برای ارتقای آگاهی عمومی صورت گیرد؟
همان‌طور که اشاره کردم، ناآگاهی عمومی یکی از موانع بزرگ بهره‌گیری از خدمات اورژانس اجتماعی است. به همین منظور، برنامه‌ریزی برای اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌ها، مدارس، مساجد، شوراها و حتی فضای مجازی را آغاز کرده‌ایم.
باور داریم اگر مردم به موقع بدانند کجا تماس بگیرند و چه کمکی دریافت خواهند کرد، بسیاری از بحران‌ها مهار خواهد شد، پیش از آن‌که به فاجعه تبدیل شوند.
دریا : سخن پایانی شما برای مردم استان چیست؟
مردم عزیز استان هرمزگان باید بدانند که اورژانس اجتماعی همیشه در کنار آن‌هاست. در مواجهه با کودک‌آزاری، خشونت‌های خانگی، افکار خودکشی یا هر گونه آسیب اجتماعی، با شماره ۱۲۳ تماس بگیرید.
همه خدمات ما رایگان، تخصصی، محرمانه و بدون نیاز به تشریفات قضایی اولیه ارائه می‌شود. ما اینجا هستیم تا همراهتان باشیم، پیش از آن‌که بحران‌ها عمیق‌تر شوند.
ثبت دیدگاه