دریانیوز// کادر درمان، به‌ویژه پرستاران، پزشکان و سایر کارکنان حوزه سلامت، به‌عنوان خط مقدم نظام سلامت کشور، نقشی بی‌بدیل در حفظ و ارتقای سلامت جامعه ایفا می‌کنند.
این گروه از متخصصان، در شرایط عادی و بحرانی، با فداکاری و ازخودگذشتگی، سلامت بیماران را در اولویت قرار داده و اغلب از نیازها و دغدغه‌های شخصی خود چشم‌پوشی می‌کنند.
با این‌حال، فشار کاری بالا، کمبود نیروی انسانی، حقوق و مزایای ناکافی، خشونت علیه کادر درمان، فرسودگی شغلی و کمبود امکانات و تجهیزات، چالش‌هایی هستند که این قشر زحمتکش را تحت فشار قرار داده و کیفیت خدمات‌رسانی و سلامت روانی و جسمانی آن‌ها را تهدید می‌کند.
اظهارات اخیر فرهاد کُرد، عضو شورای‌عالی سازمان نظام پرستاری، بار دیگر توجه‌ها را به این واقعیت جلب کرده که اگرچه کادر درمان هیچ‌گاه خدمت‌رسانی را به مسائل مادی گره نزده، اما تأمین معیشت و رفاه این قشر، لازمه حفظ انگیزه و توانمندی آن‌ها برای ادامه خدمت است.
فشار کاری، پاشنه آشیل نظام سلامت
یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی کادر درمان، فشار کاری بیش از حد است. شیفت‌های طولانی، تعداد بالای بیماران و کمبود نیروی انسانی، پرستاران و پزشکان را در معرض فرسودگی جسمی و روانی قرار داده است. به‌گفته کارشناسان، نسبت پرستار به تخت بیمارستانی در ایران به‌مراتب پایین‌تر از استانداردهای جهانی است.
در بسیاری از بیمارستان‌ها، یک پرستار باید به‌طور همزمان مسئولیت مراقبت از ۱۰ تا ۱۵ بیمار را بر عهده بگیرد، درحالی‌که استاندارد جهانی، نسبت یک پرستار به ۴ تا ۶ بیمار است. این فشار کاری کیفیت مراقبت‌های ارائه‌شده را کاهش می‌دهد و سلامت روانی و جسمانی کادر درمان را نیز به خطر می‌اندازد.
علاوه بر این، شیفت‌های شبانه و اضافه‌کاری‌های اجباری، که اغلب با دستمزدهای ناکافی همراه است، باعث شده تا بسیاری از پرستاران و کادر درمان از نظر جسمی و روحی تحلیل بروند. این موضوع در دوران بحران‌هایی مانند همه‌گیری کرونا یا شرایط جنگی، به‌مراتب شدت بیشتری پیدا می‌کند.
فرهاد کُرد در اظهارات خود به لزوم جبران این فشارها از طریق بهبود شرایط کاری و تأمین امکانات رفاهی اشاره کرده است.
کمبود نیروی انسانی، بحرانی مزمن در نظام سلامت
کمبود نیروی انسانی یکی از معضلات ریشه‌ای نظام سلامت ایران است. استخدام‌های محدود، عدم جذب نیروهای طرحی و شرکتی که در بحران‌ها نقش‌آفرینی کرده‌اند و مهاجرت کادر درمان به کشورهای دیگر به دلیل شرایط نامناسب کاری، این مشکل را تشدید کرده است.
بر اساس آمارهای غیررسمی، سالانه تعداد قابل‌توجهی از پرستاران و پزشکان ایرانی به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، اروپا و کانادا مهاجرت می‌کنند، که این امر به کاهش نیروی متخصص در داخل کشور منجر شده است. به‌گفته کُرد، استخدام نیروهای طرحی و روزمزد که در شرایط بحرانی خدمات ارزشمندی ارائه کرده‌اند، یکی از نیازهای فوری نظام سلامت است.
این اقدام به کاهش کمبود نیروی انسانی کمک می‌کند و انگیزه‌ای برای حفظ نیروهای موجود و جلوگیری از مهاجرت آن‌ها خواهد بود.
حقوق و مزایای ناکافی، زخمی بر پیکره کادر درمان
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کادر درمان، حقوق و مزایای ناکافی است. به‌رغم زحمات طاقت‌فرسا و مسئولیت سنگینی که بر دوش این قشر قرار دارد، دستمزدهای آن‌ها در مقایسه با سایر مشاغل مشابه در بخش دولتی و خصوصی، به‌مراتب پایین‌تر است.
به‌عنوان مثال، مبالغ پرداختی برای ساعات اضافه‌کاری کادر درمان، به‌مراتب کمتر از سایر دستگاه‌های دولتی است. همچنین، موضوع «فوق‌العاده خاص» که از سال ۱۳۹۵ مطرح شده اما همچنان اجرایی نشده، یکی از مطالبات اصلی کادر درمان است.
این مزایا می‌تواند به بهبود معیشت و افزایش انگیزه کارکنان کمک کند. کُرد در سخنان خود بر لزوم اجرای فوری و بدون شرط این طرح تأکید کرده و آن را گامی در راستای تجلیل از ایثارگری کادر درمان دانسته است.
خشونت علیه کادر درمان، تهدیدی برای روحیه و امنیت
خشونت علیه کادر درمان، چه به‌صورت کلامی و چه فیزیکی، یکی از مشکلات رو به رشد در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است. بیماران یا همراهان آن‌ها، گاه به دلیل فشارهای روانی، کمبود امکانات یا طولانی شدن فرآیند درمان، رفتارهای خشونت‌آمیزی علیه کادر درمان نشان می‌دهند.
این موضوع امنیت شغلی پرستاران و پزشکان را تهدید می‌کند و به کاهش انگیزه و افزایش فرسودگی شغلی آن‌ها منجر می‌شود. ایجاد پروتکل‌های امنیتی در بیمارستان‌ها، آموزش مدیریت بحران به کادر درمان و همراهان بیماران، و وضع قوانین سخت‌گیرانه‌تر برای برخورد با متخلفان، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند این معضل را کاهش دهد.
فرسودگی شغلی، سایه‌ای سنگین بر سلامت روان کادر
درمان فرسودگی شغلی یکی از پیامدهای مستقیم فشار کاری، کمبود امکانات و عدم حمایت کافی از کادر درمان است. این پدیده سلامت روان پرستاران و پزشکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد وکیفیت خدمات درمانی را نیز کاهش می‌دهد. مطالعات نشان می‌دهد که فرسودگی شغلی در میان پرستاران ایرانی به دلیل شرایط کاری سخت و عدم وجود حمایت‌های روانی و رفاهی، در سطح بالایی قرار دارد.
برنامه‌های حمایت روانی، مانند مشاوره‌های منظم، ایجاد فضاهای استراحت مناسب در بیمارستان‌ها و کاهش ساعات کاری اجباری، می‌تواند به کاهش این مشکل کمک کند. علاوه بر این، توجه به سلامت روان کادر درمان باید به‌عنوان بخشی از سیاست‌های کلان نظام سلامت در نظر گرفته شود.
کمبود امکانات و تجهیزات، مانعی در مسیر خدمات‌رسانی
تأمین نشدن امکانات و تجهیزات کافی، یکی دیگر از چالش‌های کادر درمان است. بسیاری از بیمارستان‌ها، به‌ویژه در مناطق محروم، با کمبود تجهیزات پزشکی، تخت‌های بیمارستانی و حتی ملزومات اولیه مواجه هستند. این کمبودها، کار کادر درمان را دشوارتر کرده و کیفیت خدمات را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های درمانی، تأمین تجهیزات مدرن و تخصیص بودجه کافی برای بیمارستان‌ها، از جمله اقداماتی است که می‌تواند این مشکل را برطرف کند. راهکارها و پیشنهادات برای رفع چالش‌های کادر درمان و بهبود شرایط کاری و معیشتی آن‌ها.
۱٫ افزایش جذب و استخدام نیروی انسانی ؛ تسریع در استخدام نیروهای طرحی و شرکتی و افزایش تعداد پرستاران و پزشکان در بیمارستان‌ها.
۲٫ بهبود حقوق و مزایا؛ اجرای فوری طرح فوق‌العاده خاص، افزایش دستمزد اضافه‌کاری و ارائه مزایای رفاهی مانند مسکن و تسهیلات مالی.
۳٫ ارتقای امنیت شغلی؛ وضع قوانین سخت‌گیرانه برای جلوگیری از خشونت علیه کادر درمان و ایجاد پروتکل‌های امنیتی در بیمارستان‌ها.
۴٫ حمایت روانی و کاهش فرسودگی ؛ ارائه خدمات مشاوره‌ای، کاهش ساعات کاری اجباری و ایجاد فضاهای استراحت مناسب.
۵٫ تأمین امکانات و تجهیزات؛ سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های درمانی و تأمین تجهیزات پزشکی مدرن.
۶٫ آموزش و توانمندسازی؛ برگزاری دوره‌های آموزشی برای مدیریت بحران و ارتقای مهارت‌های حرفه‌ای کادر درمان.
در پایان ذکر این موارد ضروری است ؛ کادر درمان به‌عنوان یکی از ارکان اصلی نظام سلامت، با چالش‌های متعددی از جمله فشار کاری بالا، کمبود نیروی انسانی، حقوق ناکافی، خشونت، فرسودگی شغلی و کمبود امکانات مواجه است. این مشکلات سلامت جسمی و روانی این قشر را تهدید می‌کند وکیفیت خدمات درمانی ارائه‌شده به جامعه را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
اظهارات فرهاد کُرد، عضو شورای‌عالی سازمان نظام پرستاری، یادآور این واقعیت است که توجه به معیشت و رفاه کادر درمان، وظیفه‌ای اخلاقی و ضرورتی برای حفظ سلامت جامعه است. اجرای راهکارهای پیشنهادی، از استخدام نیروی انسانی تا بهبود حقوق و مزایا و تأمین امکانات، می‌تواند گامی مؤثر در راستای ارتقای نظام سلامت کشور باشد.
امید است که مسئولان با درک اهمیت این موضوع، اقدامات فوری و مؤثری را برای رفع دغدغه‌های کادر درمان به کار گیرند تا این قشر زحمتکش بتوانند با انگیزه و توان بیشتری به خدمت‌رسانی ادامه دهند. آینده نظام سلامت ایران، به حمایت از این ستون‌های گمنام وابسته است.
ثبت دیدگاه