دریانیوز// استان هرمزگان، با اقلیمی گرم و خشک و میانگین بارندگی کمتر از میانگین کشوری، همواره با چالش‌های مربوط به منابع آبی مواجه بوده است. اما آن‌چه در سال جاری بر این استان گذشته، فراتر از یک مشکل تکراری و موسمی است؛ این بار، بحران کم‌آبی به مرز هشدار رسیده و زندگی بیش از یک میلیون نفر از مردم استان را تهدید می‌کند.
سد استقلال میناب، که سال‌ها یکی از منابع اصلی تأمین آب شرب بندرعباس، میناب و روستاهای اطراف بوده، اکنون در شرایطی قرار دارد که بیش از ۹۰ درصد ظرفیت آن خالی است. این سد که ظرفیت ذخیره‌سازی ۲۷۵ میلیون مترمکعب آب را دارد، امروز تنها سایه‌ای از گذشته پُرآب خود را یدک می‌کشد و به گفته مسئولان، بسیاری از تأسیسات آن عملاً از مدار بهره‌برداری خارج شده‌اند.
شرایط اقلیمی هرمزگان، کاهش کم‌سابقه بارندگی‌ها، برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی و تأخیر در توسعه زیرساخت‌های جایگزین، دست به دست هم داده‌اند تا اکنون با یکی از شدیدترین بحران‌های آبی دهه اخیر در جنوب کشور مواجه باشیم. در چنین شرایطی، شرکت آب و فاضلاب هرمزگان تلاش کرده با استفاده از منابع جایگزین و اجرای طرح‌های اضطراری، از فروپاشی کامل چرخه تأمین آب جلوگیری کند.
وضعیت بحرانی سد استقلال میناب
سد استقلال میناب در حال حاضر یکی از بحرانی‌ترین سدهای کشور است. به گفته مدیران شرکت آب منطقه‌ای هرمزگان، حجم مفید آب این سد به کمتر از ۱۰ درصد کاهش یافته و بخشی از آب باقی‌مانده نیز در حجم مرده سد قرار دارد؛ به این معنا که امکان برداشت و استفاده از آن عملاً وجود ندارد.
این وضعیت باعث شده آب‌رسانی به شهرهای مهمی چون بندرعباس، میناب و روستاهای شرقی استان با اختلال جدی روبه‌رو شود.در گذشته، سد استقلال سالانه حدود ۴۰ میلیون مترمکعب آب به شهر بندرعباس منتقل می‌کرد، اما این عدد اکنون به شکل نگران‌کننده‌ای کاهش یافته است.
در واقع، اگر وضعیت بارندگی تغییر نکند، این سد دیگر کارکرد قبلی خود را به‌عنوان یک منبع استراتژیک از دست خواهد داد.کاهش چشمگیر بارندگی در سال آبی جاری، مهم‌ترین علت کاهش حجم ذخایر آبی در استان عنوان شده است. هرمزگان در سال جاری تنها ۹ میلی‌متر بارندگی را تجربه کرده؛ رقمی بسیار کمتر از میانگین بلندمدت استان که حدود ۱۸۵ میلی‌متر است.
افزون بر این، برداشت‌های بی‌رویه از منابع زیرزمینی، فرسودگی شبکه‌های توزیع، و نبود مدیریت یکپارچه در توزیع آب، به پیچیدگی بحران دامن زده‌اند.بسیاری از کارشناسان معتقدند که ساخت و سازهای بی‌رویه در بالا‌دست سد و تغییر کاربری‌های غیرمجاز در حوضه آبریز سد استقلال نیز نقش مهمی در کاهش ورودی این سد داشته است.
همچنین، افزایش جمعیت شهری و رشد مصرف خانگی آب، فشار مضاعفی بر منابع باقی‌مانده وارد کرده است.در واکنش به این بحران، شرکت آب و فاضلاب هرمزگان مجموعه‌ای از طرح‌های فوری و میان‌مدت را برای تأمین آب شرب مردم استان به اجرا گذاشته است. از جمله مهم‌ترین این اقدامات، راه‌اندازی چاه‌های اضطراری در منطقه شمیل و نیان است.
این منابع جدید آب، هرچند به طور کامل پاسخگوی نیاز شهرها نیستند، اما توانسته‌اند در کوتاه‌مدت از بروز بحران شدیدتر جلوگیری کنند.علاوه بر آن، شرکت آبفا طرحی را برای تأمین پایدار آب از طریق آب‌شیرین‌کن‌های ساحلی دنبال می‌کند. اکنون بیش از ۳۵ درصد آب شرب بندرعباس از طریق آب‌شیرین‌کن‌ها تأمین می‌شود.
افزایش ظرفیت آب‌شیرین‌کن‌ها، یکی از راهبردهای کلیدی برای عبور از بحران کنونی معرفی شده است.در کنار این اقدامات، اصلاح و بازسازی شبکه‌های فرسوده توزیع آب در مناطق شهری و روستایی نیز در دستور کار قرار گرفته است. آبفای هرمزگان با مشارکت استانداری و حمایت دولت، پروژه خط انتقال جدید از میناب به بندرعباس را آغاز کرده که هزینه‌ای بالغ بر ۱۱۰ میلیارد تومان دارد.
این پروژه قرار است بخشی از کمبود آب بندرعباس را در ماه‌های آینده جبران کند.این بحران تنها یک مسئله فنی یا مدیریتی نیست؛ بلکه پیامدهای اجتماعی و زیست‌محیطی جدی دارد. بسیاری از کشاورزان منطقه میناب با کاهش شدید آب رودخانه‌ها و بی‌ثمر شدن زمین‌های زراعی مواجه شده‌اند. از سوی دیگر، خشک شدن سدها موجب افزایش گرد و غبار، نابودی زیستگاه‌ها و فرسایش خاک شده است.
بازدید میدانی مسئولان از سد استقلال؛ تأکید بر صرفه‌جویی و آمادگی تجهیزات آبی
در ادامه تلاش‌ها برای مدیریت بحران کم‌آبی در استان هرمزگان، مدیرعامل و معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای هرمزگان با همراهی جمعی از مدیران، از سد استقلال میناب، تصفیه‌خانه‌ها، خطوط انتقال و چاه‌های کمک‌رسان بازدید کردند. هدف از این بازدید، ارزیابی میدانی وضعیت تأمین پایدار آب شرب و کشاورزی در شرایط دشوار فعلی اعلام شد.
جمشید عیدانی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای هرمزگان، با اشاره به کاهش شدید بارندگی و خشکسالی بی‌سابقه در استان، گفت: سد استقلال میناب که از منابع اصلی تأمین آب بندرعباس و میناب است، هم‌اکنون با افت شدید ذخایر مواجه شده و بیش از ۹۳ درصد ظرفیت آن خالی است. بخش عمده آب باقی‌مانده نیز در حجم مرده سد قرار دارد که قابل بهره‌برداری نیست.
وی تأکید کرد: تمام توان خود و مجموعه شرکت را برای تأمین پایدار آب شرب به کار بسته‌ایم و در کنار تلاش‌های فنی، از شهروندان انتظار داریم با صرفه‌جویی و رعایت الگوی مصرف، ما را در عبور از این شرایط دشوار همراهی کنند.در جریان این بازدید، تجهیزات تصفیه‌خانه‌های آب بندرعباس و میناب مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج نشان داد که این تأسیسات از آمادگی کامل برای عملیات تصفیه فیزیکی و میکروبی آب برخوردار هستند و تعمیرات و نگهداری دوره‌ای به‌صورت مستمر در حال انجام است. همچنین انبار تأسیسات و کارگاه فنی شرکت، از نظر تأمین قطعات و پشتیبانی فنی در وضعیت مناسب ارزیابی شد.
یکی دیگر از محورهای مهم این بازدید، بررسی وضعیت چاه‌های کمک کانال شبکه آبیاری و تأمین آب کشاورزی منطقه بود. طبق اعلام معاون بهره‌برداری شرکت، تاکنون حدود ۶۰ درصد این چاه‌ها تجهیز و وارد مدار بهره‌برداری شده‌اند تا در کنار منابع دیگر، بخشی از نیاز آبی باغات و اراضی زراعی در میناب را جبران کنند.
محمدامین طبسی، معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای هرمزگان نیز با اشاره به تداوم خشکسالی، بر ضرورت مدیریت هوشمند منابع و استفاده از تمامی ظرفیت‌ها تأکید کرد و گفت: «مدیریت منابع موجود، نیازمند تعامل و همراهی جدی شهروندان است؛ چرا که عبور از تنش آبی بدون مشارکت عمومی ممکن نخواهد بود.»
عیدانی در پایان خاطرنشان کرد: مجموعه اقدامات فنی، مدیریتی و میدانی با هدف پایداری تأمین آب شرب و کشاورزی ادامه خواهد داشت و امیدواریم با استمرار تلاش‌ها و همکاری مردم، بتوانیم از این شرایط سخت با کمترین آسیب عبور کنیم.
ضرورت فرهنگ‌سازی و صرفه‌جویی
در کنار تلاش‌های فنی و زیرساختی، بسیاری از کارشناسان بر ضرورت مشارکت عمومی در مدیریت مصرف آب تأکید دارند. ارتقای سواد آبی در جامعه، آموزش مصرف بهینه در مدارس و رسانه‌ها، و ایجاد سازوکارهای تشویقی برای کاهش مصرف، بخشی از راه‌حل‌هایی است که باید به‌طور جدی دنبال شوند.
شرکت آب و فاضلاب هرمزگان با همکاری رسانه‌های محلی، پویش‌هایی با محوریت صرفه‌جویی آب راه‌اندازی کرده و از مردم خواسته از آب شرب برای شست‌وشوی خودرو، آبیاری فضای سبز و مصارف غیرضروری استفاده نکنند.هرمزگان در میانه یک بحران آبی بی‌سابقه ایستاده است. سد استقلال میناب به‌عنوان قلب تپنده تأمین آب استان، دیگر توان گذشته را ندارد و منابع جایگزین نیز هنوز به‌طور کامل عملیاتی نشده‌اند.
در چنین شرایطی، آینده تأمین آب در استان، به هم‌افزایی میان نهادهای اجرایی، رسانه‌ها و مردم گره خورده است. امروز، بیش از هر زمان دیگر، صرفه‌جویی، برنامه‌ریزی و اقدام سریع، سه‌گانه‌ای حیاتی برای عبور از تابستان داغ و خشک هرمزگان است.
ثبت دیدگاه