دریانیوز// استان هرمزگان، به‌ویژه شهر بندرعباس، به‌عنوان یکی از مراکز اقتصادی و استراتژیک ایران، با چالش‌های متعددی در حوزه زیرساخت‌های شهری مواجه است.
یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، کندی در بازگشایی معابر شهری است که به دلیل عدم مشارکت کافی اداره کل راه و شهرسازی با شهرداری، مشکلات عدیده‌ای را برای ساکنان به وجود آورده است.
طبق قانون قرار بود ۷۰ درصد هزینه‌های بازگشایی معابر توسط راه و شهرسازی و ۳۰ درصد توسط شهرداری تأمین شود، اما عدم تعهد راه و شهرسازی به این توافق، فرآیند توسعه معابر را به شدت کند کرده است که شهرداری و شورای شهر بارها از این موضوع اظهارگلایه کرده اند.
این معضل نه‌تنها خدمات‌رسانی به شهروندان را مختل کرده، بلکه به مشکلات زیست‌محیطی، اجتماعی، و امدادی دامن زده است.
از فاضلاب جاری در کوچه‌های محلات حاشیه‌نشین و بافت فرسوده بندرعباس که به خورها و دریا می‌ریزد تا تبدیل شدن معابر تنگ و تاریک به پاتوق معتادان و اراذل و عدم دسترسی خودروهای امدادی به محلات، این بحران ابعاد گسترده‌ای یافته است. در این نوشتار، به بررسی این معضل، پیامدهای آن و راهکارهای پیشنهادی برای رفع آن می‌پردازیم.
* کندی بازگشایی معابر؛ ریشه‌های مشکل
بازگشایی معابر یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای توسعه شهری است که به بهبود دسترسی، افزایش کیفیت زندگی و تسهیل خدمات‌رسانی کمک می‌کند. در بندرعباس، بسیاری از محلات، به‌ویژه مناطق قدیمی و بافت فرسوده، از کوچه‌های تنگ و باریک رنج می‌برند که عرض برخی از آن‌ها به زحمت به یک تا دو متر می‌رسد و برخی هم‌نیم متر نیست.
اداره کل راه و شهرسازی هرمزگان موظف است ۷۰ درصد هزینه‌های بازگشایی معابر را تأمین کند و شهرداری بندرعباس ۳۰ درصد باقی‌مانده را متقبل شود. با این حال، عدم تخصیص بودجه کافی از سوی راه و شهرسازی، این پروژه‌ها را به حالت نیمه‌تعطیل درآورده است.
این وضعیت باعث شده که بسیاری از محلات بندرعباس همچنان در شرایط نامناسب زیرساختی باقی بمانند و ساکنان از خدمات اولیه شهری محروم شوند.
* پیامدهای زیست‌محیطی، فاضلاب جاری در کوچه‌ها
یکی از جدی‌ترین پیامدهای کندی در بازگشایی معابر، ناتمام ماندن طرح شبکه جمع‌آوری فاضلاب در بندرعباس است. کوچه‌های تنگ و باریک، امکان اجرای شبکه جمع آوری فاضلاب را محدود کرده و در نتیجه، فاضلاب خانگی در بسیاری از محلات به‌صورت روان در کوچه‌ها جاری می‌شود.
این فاضلاب در نهایت به خورهای شهر و سپس به خلیج‌فارس سرریز می‌شود، که نه‌تنها آلودگی زیست‌محیطی شدیدی ایجاد کرده، بلکه سلامت عمومی ساکنان را به خطر انداخته است. خلیج‌فارس، به‌عنوان یکی از اکوسیستم‌های حساس منطقه، تحت تأثیر این آلودگی قرار گرفته و حیات آبزیان و کیفیت آب دریا را تهدید می‌کند.
این وضعیت همچنین بوی نامطبوع و بیماری‌های مرتبط با فاضلاب را در محلات گسترش داده و کیفیت زندگی ساکنان را به شدت کاهش داده است.
* پیامدهای اجتماعی: پاتوق معتادان و افزایش جرم
کوچه‌های تنگ، تاریک و باریک در محلات فرسوده بندرعباس به پاتوق معتادان، فروشندگان مواد مخدر، مشروب‌فروشان، و اراذل و اوباش تبدیل شده‌اند. این معابر به دلیل نبود روشنایی کافی و نظارت پلیسی، محیطی ناامن برای ساکنان، به‌ویژه زنان و کودکان، ایجاد کرده‌اند. سرقت، درگیری و سایر جرایم در این مناطق به امری رایج تبدیل شده و حس امنیت را از ساکنان سلب کرده است.
نبود اماکن ورزشی، فرهنگی، و تفریحی در این محلات نیز به تشدید آسیب‌های اجتماعی دامن زده است. جوانان، به دلیل کمبود فضاهای سالم برای گذران اوقات فراغت، بیشتر در معرض گرایش به رفتارهای پرخطر مانند اعتیاد قرار دارند.
* مشکلات امدادی، مانعی برای آتش‌نشانی و اورژانس
یکی از خطرناک‌ترین پیامدهای معابر تنگ و باریک، ناتوانی خودروهای امدادی مانند آمبولانس، آتش‌نشانی، و پلیس در دسترسی به این مناطق است.
در بسیاری از محلات بندرعباس، عرض کوچه‌ها به‌قدری کم است که امکان تردد خودروهای امدادی وجود ندارد. در آتش‌سوزی‌ها، خانه‌ها به دلیل تأخیر در رسیدن آتش‌نشانی به خاکستر تبدیل می‌شوند. بیماران و مصدومان نیز به دلیل عدم دسترسی آمبولانس، اغلب با تأخیر به مراکز درمانی منتقل می‌شوند که در مواردی به وخامت حال یا حتی مرگ آن‌ها منجر شده است.
این مشکل در بارندگی‌های شدید یا زلزله‌های احتمالی تشدید می‌شود، زیرا بافت فرسوده این محلات در برابر ریزش و تخریب بسیار آسیب‌پذیر است و نبود معابر مناسب، امدادرسانی را غیرممکن می‌کند.
* بافت فرسوده و خطر بلایای طبیعی
بافت فرسوده محلات بندرعباس که بخش عمده‌ای از آن در مناطق مرکزی و قدیمی شهر قرار دارد، در برابر بلایای طبیعی مانند زلزله و سیل بسیار آسیب‌پذیر است.
بسیاری از ساختمان‌های این مناطق غیراستاندارد و فرسوده‌اند و در صورت وقوع زلزله یا بارندگی شدید، احتمال ریزش آن‌ها بالاست. معابر تنگ و باریک، امکان امدادرسانی سریع را از بین برده و می‌تواند به فاجعه‌ای انسانی منجر شود. این وضعیت، ضرورت تسریع در بازسازی بافت فرسوده و بازگشایی معابر را دوچندان می‌کند.
* راهکارهای پیشنهادی
برای رفع بحران بازگشایی معابر در هرمزگان و بندرعباس، اقدامات زیر پیشنهاد می‌شود:
• تعهد راه و شهرسازی به تأمین بودجه: اداره کل راه و شهرسازی باید به تعهد خود برای تأمین ۷۰ درصد هزینه‌های بازگشایی معابر عمل کند. تخصیص بودجه‌ای ویژه و نظارت دقیق بر اجرای پروژه‌ها می‌تواند این فرآیند را تسریع کند.
• همکاری مؤثر با شهرداری: شهرداری بندرعباس باید با برنامه‌ریزی دقیق و شفافیت در هزینه‌ها، نقش خود را در تأمین ۳۰ درصد بودجه ایفا کند. هماهنگی بین این دو نهاد برای جلوگیری از موازی‌کاری ضروری است.
• تکمیل شبکه فاضلاب: اجرای طرح جمع‌آوری فاضلاب باید با اولویت در محلات دارای معابر بازشده ادامه یابد. استفاده از فناوری‌های نوین مانند لوله‌کشی بدون حفاری می‌تواند در کوچه‌های تنگ مؤثر باشد.
• نوسازی بافت فرسوده: برنامه‌های بازسازی بافت فرسوده باید با مشارکت دولت، بخش خصوصی و ساکنان محلی تسریع شود. ارائه تسهیلات کم‌بهره برای بازسازی خانه‌ها می‌تواند انگیزه ساکنان را افزایش دهد.
• افزایش نظارت پلیسی و روشنایی معابر: نصب سیستم‌های روشنایی در کوچه‌ها و افزایش گشت‌های پلیسی می‌تواند امنیت محلات را بهبود بخشد و از تبدیل شدن آن‌ها به پاتوق مجرمان جلوگیری کند.
• ایجاد اماکن ورزشی و فرهنگی: سرمایه‌گذاری در ساخت پارک‌ها، سالن‌های ورزشی و مراکز فرهنگی در محلات فرسوده می‌تواند آسیب‌های اجتماعی را کاهش دهد و فضایی سالم برای جوانان فراهم کند.
• تسهیل دسترسی خودروهای امدادی: بازگشایی معابر باید با اولویت کوچه‌هایی انجام شود که امکان تردد خودروهای امدادی را فراهم می‌کند. این اقدام می‌تواند جان انسان‌ها را در مواقع بحرانی نجات دهد.
• مشارکت بخش خصوصی: تشویق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه‌های بازگشایی معابر و بازسازی بافت فرسوده می‌تواند بار مالی دولت را کاهش دهد.
* لزوم تسریع در بازگشایی معابر
کندی در بازگشایی معابر در هرمزگان، به‌ویژه بندرعباس، نه‌تنها توسعه شهری را متوقف کرده، بلکه به مشکلات زیست‌محیطی، اجتماعی، و امدادی دامن زده است.
عدم مشارکت راه و شهرسازی در تأمین ۷۰ درصد هزینه‌های این پروژه‌ها، اجرای طرح‌ها را به تأخیر انداخته و ساکنان محلات فرسوده را در شرایط دشواری قرار داده است. فاضلاب جاری در کوچه‌ها، ناامنی ناشی از معابر تنگ و تاریک و عدم دسترسی خودروهای امدادی، تنها بخشی از پیامدهای این بحران هستند.
با تعهد راه و شهرسازی به تأمین بودجه، همکاری مؤثر با شهرداری و سرمایه‌گذاری در بازسازی بافت فرسوده و ایجاد اماکن فرهنگی و ورزشی، می‌توان این مشکلات را برطرف کرد.
هرمزگان، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین استان‌های کشور، شایسته زیرساخت‌هایی مدرن و ایمن است. وقت آن است که با اقداماتی قاطع، از رنج شهروندان کاسته شود و بندرعباس به شهری امن، سالم و توسعه‌یافته تبدیل گردد.
ثبت دیدگاه