کاهش مشاغل کاذب و قاچاق سوخت باحمایت از مشاغل قانونی

دریانیوز// اشتغال پایدار و قانونی یکی از مهم‌ترین نیازهای جوامع امروزی برای تضمین توسعه اقتصادی، کاهش فقر و ارتقای کیفیت زندگی است.
در ایران، به‌ویژه در مناطقی مانند بندرعباس، جوانان به‌عنوان نیروی محرکه توسعه با چالش‌های متعددی در مسیر دستیابی به شغل پایدار مواجه هستند. موانعی مانند بوروکراسی پیچیده، کارشکنی‌های اداری و هزینه‌های غیرمنطقی برای دریافت مجوزهای شغلی، بسیاری از جوانان را به سمت مشاغل کاذب، غیرقانونی و حتی فعالیت‌هایی مانند قاچاق سوخت سوق داده است. این یادداشت به بررسی اهمیت حمایت از جوانان برای ایجاد اشتغال پایدار، موانع موجود در بندرعباس و راهکارهای پیشنهادی برای کاهش گرایش به مشاغل کاذب و قاچاق سوخت می‌پردازد.
 اهمیت اشتغال پایدار برای جوانان
جوانان به‌عنوان سرمایه انسانی هر جامعه، نقشی کلیدی در توسعه اقتصادی و اجتماعی ایفا می‌کنند. اشتغال پایدار نه‌تنها به جوانان امکان می‌دهد تا از نظر مالی مستقل شوند، بلکه به آن‌ها حس هویت، عزت نفس و مشارکت در جامعه می‌بخشد. در بندرعباس که به دلیل موقعیت استراتژیک بندری و تجاری‌اش پتانسیل بالایی برای ایجاد فرصت‌های شغلی دارد، نرخ بیکاری جوانان همچنان نگران‌کننده است. طبق آمارهای غیررسمی، نرخ بیکاری در هرمزگان در برخی سال‌ها به بیش از ۱۵ درصد رسیده است و این رقم در میان جوانان بالاتر است. عدم دسترسی به شغل پایدار، جوانان را به سمت مشاغل کاذب مانند دستفروشی، رانندگی غیرمجاز یا فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق سوخت سوق می‌دهد. قاچاق سوخت، به دلیل تفاوت قیمت سوخت در ایران و کشورهای همسایه، به یکی از فعالیت‌های رایج در مناطق مرزی مانند هرمزگان تبدیل شده است. این فعالیت نه‌تنها خطرات جانی و مالی برای جوانان به همراه دارد، بلکه به اقتصاد ملی و محیط زیست نیز آسیب می‌رساند.
موانع اشتغال پایدار در بندرعباس
یکی از مهم‌ترین موانع اشتغال جوانان در بندرعباس، بروکراسی پیچیده و کارشکنی‌های اداری است. به عنوان مثال، گزارش‌هایی وجود دارد که برخی اتحادیه‌های صنفی در بندرعباس برای صدور معرفی‌نامه به اداره کل فنی و حرفه‌ای، مبالغی تا ۴ میلیون تومان از متقاضیان مطالبه می‌کنند. این هزینه‌های غیرمنطقی، به‌ویژه برای جوانانی که از نظر مالی در مضیقه هستند، مانعی بزرگ برای ورود به بازار کار قانونی محسوب می‌شود.علاوه بر این، فقدان آموزش‌های مهارتی متناسب با نیازهای بازار کار، یکی دیگر از مشکلات جدی است. بسیاری از جوانان بندرعباس مهارت‌های لازم برای ورود به مشاغل صنعتی، تجاری یا خدماتی را ندارند و برنامه‌های آموزشی موجود اغلب با نیازهای واقعی بازار همخوانی ندارند. برای مثال، بندرعباس به دلیل موقعیت بندری‌اش، پتانسیل بالایی در حوزه‌هایی مانند لجستیک، حمل‌ونقل دریایی و صنایع مرتبط با دریا دارد، اما آموزش‌های مرتبط با این حوزه‌ها به اندازه کافی ارائه نمی‌شود.عدم حمایت مالی از کارآفرینان جوان نیز یکی دیگر از موانع است. تسهیلات بانکی اغلب با شرایط سخت و نرخ سود بالا ارائه می‌شوند و بسیاری از جوانان توان بازپرداخت این تسهیلات را ندارند. تسهیلات کم بهره، مبلغش کم است وبه راحتی پرداخت نمی شود. همچنین، فقدان زیرساخت‌های مناسب برای استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای کوچک در هرمزگان، فرصت‌های کارآفرینی را محدود کرده است.
 پیامدهای گرایش به مشاغل کاذب و قاچاق سوخت
مشاغل کاذب و فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق سوخت، پیامدهای منفی متعددی برای جامعه و جوانان به همراه دارند. از نظر اقتصادی، قاچاق سوخت باعث خروج منابع ملی از کشور می‌شود و به کاهش درآمدهای دولت منجر می‌گردد. طبق برآوردها، سالانه ده‌ها میلیون ها لیتر سوخت از طریق مرزهای هرمزگان قاچاق می‌شود که بخش قابل توجهی از آن توسط جوانان بیکار انجام می‌شود.از نظر اجتماعی، این فعالیت‌ها به افزایش ناامنی و جرم در منطقه منجر شده‌اند. حوادث رانندگی، درگیری‌های مسلحانه و حتی مرگ‌ومیر ناشی از قاچاق سوخت در هرمزگان گزارش شده است. این فعالیت‌ها همچنین به کاهش اعتماد عمومی به نهادهای دولتی و افزایش حس ناامیدی در میان جوانان منجر می‌شود.
مشاغل کاذب مانند دستفروشی نیز، اگرچه به ظاهر بی‌ضرر هستند، اما به دلیل فقدان بیمه، امنیت شغلی و درآمد پایدار، نمی‌توانند آینده‌ای مطمئن برای جوانان فراهم کنند. این مشاغل اغلب با رقابت ناسالم، فشارهای اجتماعی و برخوردهای قانونی همراه هستند که استرس روانی و اقتصادی را برای جوانان افزایش می‌دهد.
 راهکارهای پیشنهادی برای حمایت از اشتغال پایدار
برای کاهش گرایش جوانان به مشاغل کاذب و قاچاق سوخت، نیاز به اقدامات جامع و هماهنگ در سطوح مختلف است.
در ادامه، راهکارهایی برای حمایت از جوانان بندرعباس ارائه می‌شود:
• اصلاح فرآیندهای اداری و کاهش هزینه‌ها: اتحادیه‌ها و نهادهای مسئول باید تحت نظارت دقیق قرار گیرند تا از دریافت هزینه‌های غیرقانونی مانند ۴ میلیون تومان برای معرفی‌نامه جلوگیری شود. ایجاد سامانه‌های شفاف برای صدور مجوزهای شغلی و کاهش بوروکراسی می‌تواند به جوانان کمک کند تا با سهولت بیشتری وارد بازار کار شوند.
• تقویت آموزش‌های مهارتی: سازمان فنی و حرفه‌ای و سایر نهادهای آموزشی باید دوره‌های آموزشی متناسب با نیازهای بازار کار بندرعباس، مانند لجستیک، تعمیرات کشتی و مدیریت بندری و… ارائه دهند. این دوره‌ها باید با هزینه کم یا به‌صورت رایگان در دسترس جوانان قرار گیرند.
• حمایت مالی از کارآفرینان جوان: ارائه تسهیلات کم‌بهره، ایجاد صندوق‌های حمایت از استارتاپ‌ها و اعطای وام‌های بلاعوض برای کسب‌وکارهای کوچک می‌تواند به جوانان کمک کند تا ایده‌های خود را عملی کنند. همچنین، ایجاد مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌ها در بندرعباس می‌تواند به توسعه کارآفرینی کمک کند.
• ایجاد فرصت‌های شغلی در بخش‌های استراتژیک: بندرعباس به دلیل موقعیت بندری و تجاری‌اش، پتانسیل بالایی برای ایجاد شغل در حوزه‌های حمل‌ونقل، تجارت دریایی، و گردشگری دارد. دولت و بخش خصوصی می‌توانند با سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها، فرصت‌های شغلی پایدار ایجاد کنند.
• مبارزه با قاچاق سوخت از طریق توسعه اقتصادی: برای کاهش قاچاق سوخت، باید جایگزین‌های شغلی مناسب برای جوانان فراهم شود. ایجاد مناطق آزاد تجاری، توسعه صنایع محلی و حمایت از مشاغل خانگی می‌تواند انگیزه جوانان برای مشارکت در فعالیت‌های غیرقانونی را کاهش دهد.
• فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی: رسانه‌ها و نهادهای آموزشی می‌توانند با آگاهی‌بخشی درباره پیامدهای منفی قاچاق سوخت و مشاغل کاذب، جوانان را به سمت مشاغل قانونی و پایدار هدایت کنند. همچنین، معرفی الگوهای موفق کارآفرینی در بندرعباس می‌تواند انگیزه جوانان را افزایش دهد.
نقش جامعه و نهادهای محلی
سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان محلی در بندرعباس می‌توانند نقش مهمی در حمایت از جوانان ایفا کنند. برگزاری کارگاه‌های آموزشی، ایجاد شبکه‌های ارتباطی برای کارآفرینان جوان و همکاری با بخش خصوصی برای ایجاد فرصت‌های شغلی از جمله اقداماتی است که می‌تواند به کاهش بیکاری و گرایش به مشاغل کاذب کمک کند. همچنین، نهادهای مذهبی و فرهنگی می‌توانند با ترویج ارزش‌های کار و تلاش، جوانان را به سمت فعالیت‌های سازنده هدایت کنند.
لزوم حمایت از جوانان
حمایت از جوانان برای دستیابی به اشتغال پایدار و قانونی، نه‌تنها یک ضرورت اقتصادی، بلکه یک مسئولیت اجتماعی و اخلاقی است. در بندرعباس، موانعی مانند کارشکنی‌های اداری، هزینه‌های غیرمنطقی و فقدان آموزش‌های مهارتی کافی در تمام مناطق، جوانان را به سمت مشاغل کاذب و فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق سوخت سوق داده است. این پدیده نه‌تنها به اقتصاد ملی و محیط زیست آسیب می‌رساند، بلکه آینده جوانان و امنیت جامعه را به خطر می‌اندازد. با اصلاح فرآیندهای اداری، تقویت آموزش‌های مهارتی، حمایت مالی از کارآفرینان و سرمایه‌گذاری در بخش‌های استراتژیک، می‌توان فرصت‌های شغلی پایدار برای جوانان ایجاد کرد و از گرایش آن‌ها به مشاغل کاذب و قاچاق جلوگیری نمود. بندرعباس با ظرفیت‌های بی‌نظیر خود، می‌تواند به الگویی برای توسعه اشتغال پایدار در ایران تبدیل شود، به شرطی که اراده‌ای جدی برای حمایت از جوانان وجود داشته باشد.