پرخاشگری؛ سوغات بازی‌های آنلاین

دریانیوز// بازی‌های آنلاین، این دنیای پرزرق و برق دیجیتالی، امروز به یکی از اصلی‌ترین سرگرمی‌های کودکان و نوجوانان تبدیل شده است. بازی‌هایی که با جذابیت‌های بصری، ریتم تند، رقابت‌های مهیج و پاداش‌های لحظه‌ای طراحی شده‌اند، توانسته‌اند ساعت‌های زیادی از وقت فرزندان را به خود اختصاص دهند.

اما آنچه زیر پوست این سرگرمی به ظاهر بی‌ضرر جریان دارد، بروز نگران‌کننده‌ی رفتارهای پرخاشگرانه، اضطراب، کاهش آستانه تحمل و گسست ارتباطی میان کودک و والدین است.

برخلاف تصور عموم، تأثیر بازی‌های آنلاین محدود به زمان بازی یا فضای مجازی نیست؛ بلکه اثرات روانی و رفتاری آن به زندگی واقعی کودک نیز منتقل می‌شود. بسیاری از والدین در گفت‌وگو با خبرنگار دریا از تغییرات رفتاری فرزندانشان پس از تجربه‌ی مداوم بازی‌های آنلاین گفته‌اند؛ از فریادهای بی‌دلیل گرفته تا برخوردهای فیزیکی، پرتاب اشیاء، ناسزاگویی و عصبانیت‌های مکرر.

بازی‌هایی که در ظاهر هیجان‌انگیز و بی‌خطر به‌نظر می‌رسند، در واقع نوعی تحریک عصبی و روانی پی‌درپی ایجاد می‌کنند که منجر به رفتارهای خشونت‌بار در دنیای واقعی می‌شود.

خشم، بخشی از طراحی بازی است

کارشناسان حوزه روان‌شناسی کودک بر این باورند که پرخاشگری، تنها یک واکنش لحظه‌ای نیست بلکه محصول محرک‌هایی است که به طور مداوم بر ذهن اثر می‌گذارند، بسیاری از بازی‌های آنلاین، به‌ویژه بازی‌های جنگی، رقابتی و بقا‌محور، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بازیکن را در معرض تهدید، اضطراب و رقابت شدید قرار می‌دهند.

این فشارهای درونی، باعث تحریک سیستم عصبی شده و کودک به‌تدریج با کوچک‌ترین ناکامی در محیط واقعی، واکنش تند نشان می‌دهد.در محیط این بازی‌ها، فرزندان ما می‌توانند بدون پاسخگویی به قوانین اخلاقی و اجتماعی، شخصیت دیگری شود؛ هر کسی را بکشد، فریاد بزند، بدرفتاری کند و برای بقا بجنگد. تکرار این رفتارها به مرور زمان، الگوهای رفتاری تازه‌ای را در ذهن شکل می‌دهد که به محیط خانه و مدرسه هم سرایت می‌کند.

خانواده‌هایی که نگران‌اند

بسیاری از خانواده‌ها در تجربه‌های روزمره خود متوجه شده‌اند که با افزایش زمان حضور فرزندشان در بازی‌های آنلاین، مشکلات رفتاری نیز رشد پیدا کرده است. مادر یک نوجوان سیزده‌ساله گفت: وقتی پسرم بازی آنلاین می‌کرد، کاملاً غرق آن می‌شد. چند بار به‌خاطر باخت در یک مرحله، گوشی را پرت کرد یا به برادر کوچکش پرخاش کرد.

اوایل فکر می‌کردم این‌ها طبیعی است، اما بعد دیدم تکرار شده و حتی در مدرسه هم با دوستانش بدرفتاری می‌کند.مادران دیگری نیز از اختلال خواب، افت تحصیلی، بی‌قراری و حتی انزوای اجتماعی فرزندان خود پس از اعتیاد به بازی‌های آنلاین سخن می‌گویند. به گفته این خانواده‌ها، زمانی که کودکان برای بازی آنلاین محدود می‌شوند، دچار پرخاش و بدخلقی می‌شوند و گاه به شکل ناخودآگاه تلاش می‌کنند با ایجاد تنش، توجه اطرافیان را جلب کنند.

اعتیاد دیجیتال؛ تهدید پنهان

اعتیاد به بازی‌های آنلاین، برخلاف تصور رایج، فقط یک سرگرمی افراطی نیست؛ بلکه نوعی وابستگی رفتاری است که با نشانه‌هایی مانند بی‌تابی در زمان محرومیت، بی‌قراری، کاهش تعاملات اجتماعی و ناتوانی در مدیریت زمان همراه است. به گفته روانشناسان، اعتیاد دیجیتال درست مانند اعتیاد به مواد مخدر، مسیر دوپامینی مغز را تحریک می‌کند و لذت لحظه‌ای، جایگزین رفتارهای سالم و پایدار می‌شود.

والدین نقش کلیدی در مدیریت رفتار فرزندان خود در مواجهه با بازی‌های آنلاین دارند. ساده‌ترین قدم، آگاه شدن نسبت به محتوای بازی‌ها و نظارت فعال بر زمان استفاده از آن‌هاست. اما مهم‌تر از آن، مشارکت والدین در بازی یا گفت‌وگو با فرزندان درباره تجربه‌ها، هیجانات و چالش‌های بازی است.والدین باید به جای حذف ناگهانی و برخورد قهری، همراهی هدفمند داشته باشند.

مثلاً اگر فرزند بازی خاصی را دوست دارد، والدین ابتدا باید درباره محتوای بازی مطالعه کنند و بعد با مشارکت در بحث یا جایگزین‌سازی با فعالیت‌های خلاقانه، کمک کنند کودک به تعادل برسد.

راهکارهایی برای کاهش اثرات منفی بازی‌های آنلاین

برای کاهش پیامدهای رفتاری ناشی از استفاده بی‌رویه از بازی‌های آنلاین، خانواده‌ها می‌توانند با رعایت چند اصل ساده اما مهم، محیطی ایمن و متعادل برای فرزندان خود فراهم کنند.

نخستین گام، تعیین زمان مشخص و محدود برای بازی است. کارشناسان توصیه می‌کنند که کودکان بیش از یک ساعت در روز بازی آنلاین نداشته باشند و این زمان نیز حتماً تحت نظارت والدین باشد. نبود محدودیت زمانی می‌تواند زمینه‌ساز وابستگی روانی و افت عملکرد تحصیلی و خانوادگی شود.در گام بعد، انتخاب هوشمندانه بازی‌های متناسب با سن و ارزش‌های اخلاقی اهمیت زیادی دارد.

بسیاری از بازی‌های موجود در بازار دارای محتواهای خشن، ترسناک یا مغایر با فرهنگ اجتماعی هستند که می‌توانند تأثیرات منفی روانی بر کودک داشته باشند.همچنین، والدین باید با تشویق فرزندان به شرکت در فعالیت‌های جمعی و فیزیکی در فضای واقعی، زمینه تخلیه سالم انرژی و هیجانات را فراهم کنند.

بازی در پارک، ورزش‌های گروهی، مشارکت در کارهای خانوادگی و فعالیت‌های هنری، جایگزین‌های مؤثری برای دنیای پرتنش بازی‌های آنلاین هستند.از دیگر اقدامات مهم، ممنوعیت استفاده از گوشی یا تبلت در زمان خواب یا در اتاق خواب کودک است. نور آبی صفحه‌ نمایش، تحریک‌پذیری ذهنی و محتوای بعضاً اضطراب‌زا، خواب کودک را مختل کرده و منجر به بی‌خوابی، عصبانیت و اختلالات رفتاری می‌شود.

همچنین استفاده از ابزارهای کنترل والدین و فیلترینگ محتوایی در گوشی و رایانه می‌تواند به شناسایی و محدودسازی بازی‌های نامناسب کمک کند. بسیاری از پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌ها این امکان را در اختیار والدین قرار می‌دهند تا محیط دیجیتال فرزندان را با ضوابط مشخصی مدیریت کنند.

در نهایت، گفت‌وگوهای خانوادگی منظم درباره احساسات، تجربه‌های روزمره و دغدغه‌های فرزندان نه‌تنها به تقویت پیوند عاطفی کمک می‌کند، بلکه به کودک یاد می‌دهد که راه‌های سالم‌تری نیز برای تخلیه هیجانات و ابراز خشم وجود دارد.بازی‌های آنلاین، اگر با درک درست و نظارت دقیق همراه باشند، می‌توانند بخش کوچکی از اوقات فراغت کودک را به‌خوبی پر کنند.

اما غفلت از پیامدهای پنهان این فضا، می‌تواند مسیر رشد ذهنی و رفتاری کودک را دچار اختلال کند. بروز پرخاشگری، انزوا، افسردگی و افت مهارت‌های اجتماعی، تنها بخشی از نتایجی است که والدین امروز باید نسبت به آن هوشیار باشند.مدیریت آگاهانه و دلسوزانه والدین، آموزش رسانه‌ای به کودکان و ورود فعالانه نهادهای فرهنگی به موضوع سلامت دیجیتال، ضرورتی است که بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. نسل آینده، بیش از بازی، به راهنمایی نیاز دارد.

هشدار پلیس فتا؛ کنترل بازی‌های آنلاین را جدی بگیرید

در همین راستا، پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا) استان هرمزگان نیز با هدف ارتقاء سطح آگاهی والدین، اقدامات متعددی را در فضای مجازی انجام داده است.

این اقدامات شامل انتشار محتواهای آموزشی، اطلاعیه‌های هشداردهنده، پویش‌های آگاه‌سازی در شبکه‌های اجتماعی و برگزاری وبینارها و نشست‌های تخصصی با موضوع «مدیریت استفاده کودکان از فضای مجازی» است.کارشناسان پلیس فتا بارها تأکید کرده‌اند که استفاده بی‌رویه از بازی‌های آنلاین و عدم نظارت کافی والدین، در بلندمدت می‌تواند منجر به بروز اختلالات رفتاری در کودکان و نوجوانان شود.

یکی از مهم‌ترین این پیامدها، افزایش رفتارهای پرخاشگرانه و تندخویی در محیط خانه و مدرسه است. به باور کارشناسان، این وضعیت می‌تواند منجر به ضعف در کنترل هیجانات، اختلال در روابط اجتماعی و حتی گرایش به رفتارهای پرخطر شود.

پلیس فتا از خانواده‌ها خواسته است تا با افزایش سواد رسانه‌ای، استفاده از ابزارهای کنترل والدین، تنظیم مدت زمان استفاده از اینترنت و گفت‌وگوی مستمر با فرزندان، از بروز چنین آسیب‌هایی جلوگیری کنند. همچنین یادآوری شده که نظارت والدین نباید صرفاً فیزیکی باشد، بلکه باید مبتنی بر تعامل، همراهی و آگاهی‌سازی تدریجی صورت گیرد.