دریانیوز// یک کارشناس حوزه حقوق عمومی با هشدار نسبت به پیامدهای استفاده بی‌رویه از فضای مجازی گفت: این وابستگی مرز سنی نمی‌شناسد و سلامت جسمی، روانی و روابط انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در سال‌های اخیر فناوری‌های نوین و ابزارهای ارتباطی آنلاین به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی انسان تبدیل شده‌اند. تلفن‌های همراه هوشمند، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها امکان ارتباط سریع و گسترده را فراهم کرده‌اند، اما استفاده مداوم و بدون برنامه از این بسترها به‌تدریج سبک زندگی، ارتباطات انسانی و حتی سلامت جسم و روان را با چالش مواجه کرده است.
این پدیده، محدود به گروه سنی خاصی نیست و از کودکان و نوجوانان تا میانسالان و سالمندان را درگیر کرده است. کاهش گفت‌وگوهای حضوری، افت بهره‌وری تحصیلی و شغلی و تضعیف روابط خانوادگی تنها بخشی از پیامدهای این وابستگی است؛ معضلی که در کلان‌شهرها به دلیل شتاب بالای زندگی نمود بیشتری دارد.
بررسی‌های علمی نشان می‌دهد صرف زمان طولانی در فضای مجازی علاوه بر کاهش تعاملات اجتماعی، مشکلاتی همچون کم‌خوابی، کم‌تحرکی، اضطراب و افسردگی را به‌دنبال دارد. بسیاری از پلتفرم‌ها با طراحی الگوریتم‌های ویژه، کاربر را به ماندن بیشتر در محیط آنلاین ترغیب کرده و چرخه‌ای از «اعتیاد رفتاری» ایجاد می‌کنند.
حجت‌الاسلام احمد غلامی، دکتری حقوق عمومی، در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: وابستگی افراطی به فضای مجازی در ابتدا با لذت لحظه‌ای آغاز می‌شود اما به‌سرعت به نیاز دائمی تبدیل می‌گردد و کاربر را به حالتی وابسته می‌کشاند که حتی لحظه‌ای بدون تلفن همراه بودن برایش دشوار است.
وی افزود: یکی از بارزترین نتایج این وضعیت، کاهش ارتباطات واقعی در خانواده‌هاست. در بسیاری از جمع‌های خانوادگی، اعضا به جای گفت‌وگو، سرگرم صفحه تلفن خود هستند و ارتباطات عاطفی به پیام‌ها و شکلک‌ها محدود شده است.
چنین شرایطی روابط را سطحی کرده و احتمال بروز سوءتفاهم و اختلاف را افزایش می‌دهد.غلامی ادامه داد: فضای مجازی با حجم بالای پیام‌ها و تحریک مداوم حواس، قدرت تمرکز را کاهش می‌دهد و این امر بر عملکرد تحصیلی و شغلی اثر منفی می‌گذارد. حتی یک اعلان ساده می‌تواند رشته افکار فرد را پاره کند و بازگشت به تمرکز اولیه زمان‌بر باشد.به گفته این استاد دانشگاه، کم‌تحرکی، اضافه‌وزن، مشکلات اسکلتی و ضعف سیستم ایمنی از پیامدهای جسمی این وابستگی است.
وی همچنین نور آبی صفحه‌نمایش را عاملی برای اختلال در چرخه خواب و کاهش کیفیت استراحت شبانه دانست.غلامی با اشاره به آسیب‌های روانی ناشی از فضای مجازی تصریح کرد: مقایسه مداوم زندگی با تصاویر اغلب غیرواقعی دیگران، احساس نارضایتی و ناکافی بودن را در افراد به‌ویژه نوجوانان تقویت می‌کند. نبود ارتباط چهره‌به‌چهره نیز زمینه سوءبرداشت و حتی گسترش توهین و شایعات را فراهم می‌آورد.
وی تأکید کرد: کاهش وابستگی به فضای مجازی نیازمند انضباط فردی و آموزش عمومی است. تعیین بازه زمانی مشخص برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی، خاموش کردن اعلان‌های غیرضروری، برگزاری دورهمی‌های خانوادگی بدون حضور تلفن همراه، تشویق کودکان به فعالیت‌های ورزشی و هنری و گنجاندن آموزش سواد رسانه‌ای در مدارس از جمله راهکارهای مؤثر در این زمینه است.این کارشناس خاطرنشان کرد: فضای مجازی ذاتاً تهدید نیست، اما زمانی خطرناک می‌شود که جایگزین زندگی واقعی گردد.
همان‌طور که مصرف متعادل غذا ضروری و پرخوری مضر است، استفاده از اینترنت نیز باید در حد تعادل باشد. گاهی کافی است گوشی را کنار بگذاریم، به اطرافیان نگاه کنیم و گفت‌وگویی واقعی داشته باشیم؛ چرا که جهان واقعی هنوز زیباتر و عمیق‌تر از هر تصویر در صفحه‌نمایش است.
غلامی با بیان اینکه وابستگی به فضای مجازی تنها یک مسئله فردی نیست بلکه تبعات اجتماعی گسترده‌ای دارد، افزود: بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند به تضعیف سرمایه اجتماعی، کاهش اعتماد بین افراد و حتی ایجاد شکاف‌های عمیق در روابط اجتماعی منجر شود.
به گفته وی، جامعه‌ای که ارتباطات آن بیش از حد به فضای مجازی وابسته باشد، در برابر بحران‌های اجتماعی و فرهنگی آسیب‌پذیرتر خواهد بود.وی خاطرنشان کرد: الگوریتم‌های پلتفرم‌های مجازی به شکلی طراحی شده‌اند که بیشترین زمان ممکن کاربر را در محیط خود نگه دارند.
این موضوع باعث می‌شود افراد ناخودآگاه در چرخه‌ای بی‌پایان از مرور محتوا قرار گیرند و زمان ارزشمند خود را بدون هدف مشخص از دست بدهند. این روند نه‌تنها بر بهره‌وری فردی، بلکه بر عملکرد خانوادگی و شغلی نیز تأثیر منفی می‌گذارد.این استاد دانشگاه با تأکید بر لزوم فرهنگ‌سازی عمومی گفت: آموزش صحیح استفاده از فناوری باید از سنین پایین آغاز شود.
خانواده‌ها نقش مهمی در هدایت فرزندان برای استفاده متعادل از فضای مجازی دارند و لازم است والدین با ایجاد برنامه‌های جایگزین، امکان تجربه فعالیت‌های واقعی را برای فرزندان فراهم کنند.غلامی در پایان افزود: برخورد صرفاً محدودکننده یا فیلترینگ، راه‌حل پایدار این مسئله نیست.
آنچه اهمیت دارد، ایجاد مهارت‌های خودکنترلی و افزایش سواد رسانه‌ای در جامعه است تا افراد بتوانند با شناخت درست از کارکرد و پیامدهای فضای مجازی، استفاده‌ای هدفمند و سالم از این ابزار داشته باشند.
ثبت دیدگاه