دریانیوز// در سالهای اخیر، هجوم ملخهای صحرایی به یکی از نگرانیهای جدی بخش کشاورزی در بسیاری از استانهای کشور تبدیل شده است؛ پدیدهای که با تغییرات اقلیمی، افزایش خشکسالی و جابهجایی گسترده این آفت در مسیرهای مهاجرتی، شدت بیشتری یافته و امنیت غذایی مناطق مختلف را تحتتأثیر قرار داده است. ملخ صحرایی، بهعنوان یکی از خطرناکترین آفات جهان، قادر است در مدت زمانی بسیار کوتاه، بخش وسیعی از مزارع و باغات را نابود کند و خسارتهایی سنگین و جبرانناپذیر به کشاورزان وارد سازد. گستردگی پرواز این حشره، سرعت تکثیر بالا و توانایی مصرف حجم زیادی از محصولات سبز و خشک، سبب شده تا هر موج هجوم آن، بهعنوان یک بحران جدی در نظام تولیدات کشاورزی تلقی شود.این آفت نهتنها محدود به یک منطقه خاص نیست، بلکه به دلیل جابهجایی گروهی و پروازهای طولانی، میتواند از مرزهای چند کشور عبور کند و در مدت کوتاهی در گسترهای عظیم پراکنده شود.
در چنین شرایطی، مناطقی که بهطور سنتی در مسیر حرکت این آفت قرار دارند، مانند استانهای جنوبی ایران، بیشتر در معرض خطر قرار میگیرند. ملخها در دستهجات بزرگ حرکت میکنند و هر دسته میتواند میلیونها ملخ را شامل شود؛ موضوعی که خود بیانگر قدرت تخریب بسیار بالای آنهاست. این حشرات با رسیدن به هر منطقه، بهسرعت در مزارع پخش شده و بر اساس نیاز غذایی بالایی که دارند، در مدت چند ساعت قادرند یک مزرعه سبز و پرمحصول را به زمینی خالی و خشک تبدیل کنند.یکی از مهمترین آسیب هایی که ملخ صحرایی به مزارع وارد میکند، تغذیه مستقیم از برگها، ساقهها، جوانهها و حتی ریشههای گیاهان است. در محصولات زراعی مانند گندم، جو، ذرت و پنبه، این آفت با از بین بردن بافتهای سبز، کل فرایند رشد را مختل میکند و عملکرد محصول را بهطور چشمگیری کاهش میدهد. در باغات نیز، ملخها با خوردن برگها و شاخههای جوان، قدرت فتوسنتز و رشد درختان را کاهش میدهند و گاهی موجب خشکیدگی یا ضعف شدید درخت میشوند.
این خسارتها نهتنها محصول همان سال را نابود میکند، بلکه روی باردهی سالهای بعد نیز تأثیر منفی میگذارد.در بسیاری از موارد، هجوم ملخ صحرایی خسارتهای غیرمستقیم نیز برای کشاورزان به همراه دارد؛ ازجمله افزایش هزینههای مبارزه، نیاز به سمپاشیهای مکرر، تخریب خاک بر اثر تردد ماشینآلات، و حتی کاهش کیفیت باقیمانده محصول. ورود این آفت باعث کاهش پوشش گیاهی و بر هم خوردن تعادل اکولوژیک منطقه نیز میشود؛ موضوعی که زیستبومهای محلی را تهدید کرده و در درازمدت موجب فرسایش خاک و کاهش توان بازسازی مزارع میشود. این پیامدها بهخصوص در مناطق خشک و نیمهخشک که پیش از این نیز با کمبود منابع آبی روبهرو هستند، شدت بیشتری دارد و توان کشاورزی این نواحی را بهشدت کاهش میدهد.یکی دیگر از ابعاد مهم خسارتپذیری در برابر هجوم ملخها، ارتباط مستقیم آن با شرایط اقلیمی و تغییرات جهانی آبوهواست. افزایش دما، بارشهای نامنظم و طوفانهای شن و گردوغبار شرایط مناسبی برای تخمگذاری و تکثیر این آفت فراهم کرده و موجب میشود موج حملات آنها بهصورت دورهای تشدید شود.
برخی سالها، بهدلیل تشکیل کانونهای بزرگ تخمگذاری در مناطق آفریقا، عربستان و شبهجزیره، حجم ورود این آفت به کشور چند برابر شده و کنترل آن نیازمند بسیج گسترده دستگاههای اجرایی و مشارکت مردمی است. در چنین شرایطی، تنها اقدامات سازمانی کافی نیست و همراهی مردم، کشاورزان و شوراهای محلی نقش مهمی در اطلاعرسانی، رصد و کاهش خسارتها دارد.این آفت تنها محصول را نابود نمیکند، بلکه معیشت کشاورزان را نیز تهدید میکند. بسیاری از خانوارهای روستایی درآمد اصلی خود را از کشاورزی بهدست میآورند و خسارت ناشی از نابودی محصول، فشارهای اقتصادی سنگینی بر آنها وارد میکند. افزایش هزینههای سمپاشی، کاهش فروش محصول، آسیب دیدن باغات چندساله و کاهش بهرهوری زمین، از جمله تبعاتی است که برای یک کشاورز ممکن است سالها ادامه داشته باشد. در برخی مناطق، هجوم ملخها حتی باعث ترک مزارع و کاهش سطح زیرکشت شده است؛ موضوعی که در نهایت بر امنیت غذایی و اقتصاد محلی اثر میگذارد.ملخ صحرایی یک تهدید صرفاً کشاورزی نیست، پدیدهای چندلایه با ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیستمحیطی است که نیازمند توجه جدی، مدیریت علمی و برنامهریزی منسجم است.
افزایش آموزشهای میدانی برای کشاورزان، تقویت پایگاههای ردیابی و کنترل آفت، تخصیص اعتبارات کافی برای مبارزه، و ارتقای همکاری میان دستگاههای تخصصی، از مهمترین اقداماتی است که میتواند خسارتهای ناشی از این آفت را کاهش دهد. همچنین استفاده از ظرفیت رسانهها در اطلاعرسانی بهموقع و آگاهیبخشی عمومی، نقشی اساسی در مدیریت بهتر بحران دارد. در مجموع، ملخ صحرایی تهدیدی است که هر موج هجوم آن همچون آزمونی برای بخش کشاورزی کشور بهشمار میرود؛ آزمونی که تنها با آمادگی کامل، تعامل میان دستگاهها و مشارکت فعال کشاورزان میتوان از آن عبور کرد.توجه به پیامدهای این آفت، برنامهریزی بلندمدت و تقویت زیرساختهای مقابله با آن، ضرورتی است که باید جدی گرفته شود تا مزارع، باغات و امنیت غذایی کشور از گزند یکی از مخربترین آفات طبیعی محفوظ بماند.
هرمزگان در نخستین مسیر ورود احتمالی ملخ ها
سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان با صدور اطلاعیهای از آمادهباش کامل تمامی واحدهای تخصصی خود برای مقابله با هرگونه هجوم احتمالی ملخ صحرایی خبر داد. این اقدام در پی هشدار سازمان حفظ نباتات کشور و پیشبینی افزایش بارندگیها در نوار ساحلی جنوب تا پایان سال اتخاذ شده است؛ شرایطی که احتمال شکلگیری و ورود موجهای جدید این آفت مهاجم را افزایش میدهد.براساس گزارش پایگاه اطلاعرسانی این سازمان، محسن یکتاپور رئیس جهاد کشاورزی هرمزگان اعلام کرد: با توجه به تجربه سالهای گذشته و پایش مداوم سواحل و مناطق مرزی، تمامی مراکز شهرستانی و گروههای عملیاتی در حالت آمادهباش کامل قرار گرفتهاند. وی افزود: فعال شدن سامانههای هشدار سریع، تقویت اکیپهای دیدهبانی و هماهنگی با دستگاههای اجرایی استان از مهمترین اقدامات آغاز شده است.یکتاپور با اشاره به موقعیت خاص جغرافیایی هرمزگان و وزش بادهای غالب از سمت شبهجزیره عربستان به سوی ایران، تأکید کرد که این استان در نخستین مسیر ورود احتمالی ملخ قرار دارد. بهگفته وی، در چنین شرایطی برنامهریزی دقیق و بهروز برای مدیریت این آفت ضروری است.
در همین راستا، سازمان جهاد کشاورزی اقدامات متعددی را آغاز کرده که شامل سازماندهی نیروهای متخصص و آموزشدیده، بازبینی و آمادهسازی ناوگان سمپاشی زمینی و هوایی، تجهیز خودروهای صحرایی و ابزارهای پایش میدانی، و همچنین ذخیرهسازی سموم استاندارد و مورد تأیید محیطزیست است.بر اساس اعلام این سازمان، کشاورزان و باغداران استان نیز بهعنوان بازوان مؤثر در رصد میدانی، نقش مهمی در کنترل اولیه آفت دارند. از آنان خواسته شده است با مراجعه به مدیریتهای جهاد کشاورزی شهرستانها، آخرین توصیههای فنی را دریافت کرده و هرگونه مشاهده احتمالی تجمع یا حرکت ملخ را سریعاً گزارش دهند تا تیمهای تخصصی در کوتاهترین زمان وارد عمل شوند. ملخ صحرایی یکی از مخربترین آفات مهاجم در جهان به شمار میرود که در صورت عدم کنترل بهموقع، قادر است خسارتهای گستردهای به مزارع، باغات و پوشش گیاهی وارد کند. سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان اعلام کرده است که با هماهنگی همهجانبه میان دستگاههای استانی و بهرهگیری از تجارب سالهای گذشته، برای مقابله مؤثر با هرگونه تهدید احتمالی آمادگی کامل دارد.
در مجموع، اعلام آمادهباش جهاد کشاورزی هرمزگان و فعالسازی شبکههای دیدهبانی نشان میدهد که استان با رویکردی پیشدستانه و مبتنی بر تجربه، برای مقابله با احتمال هجوم ملخ صحرایی کاملاً مهیا شده است. مجموعه اقداماتی که امروز اجرا شده اعم از از آمادهسازی ناوگان سمپاشی تا تأمین نیروهای متخصص و تجهیز تیمهای میدانی، بهروشنی بیانگر اهمیت موضوع و لزوم واکنش سریع است.نقش کشاورزان نیز در این فرآیند بسیار کلیدی است؛ چراکه نخستین گزارشها از حضور آفت میتواند سرنوشت عملیات مقابله را تغییر دهد.با توجه به موقعیت جغرافیایی هرمزگان و قرارگرفتن آن در مسیر اصلی مهاجرت ملخها، مدیریت دقیق و هماهنگی میان دستگاهها اهمیتی دوچندان دارد. اکنون که زیرساختهای هشدار سریع فعال شده و تمهیدات لازم فراهم آمده، امید میرود در صورت بروز موج جدید ملخ، استان بتواند با حداقل خسارت این تهدید را پشت سر بگذارد. این رویکرد هوشمندانه و آمادهباش گسترده، نهتنها امنیت تولیدات کشاورزی را تقویت میکند، بلکه نشان میدهد مقابله با آفات مهاجم تنها با برنامهریزی منسجم و مشارکت فعال مردم و نهادها به نتیجه خواهد رسید.
ثبت دیدگاه