دریانیوز // با فرارسیدن فصل گرما در استان هرمزگان، طبیعت بار دیگر چهره‌ای دوگانه از خود نشان می‌دهد؛ از یک سو، زیبایی‌های ساحلی و جاذبه‌های گرمسیری این منطقه و از سوی دیگر، تهدیدی پنهان در گوشه و کنار خانه‌ها و طبیعت اطراف. عقرب‌ها، این موجودات کوچک اما خطرناک، با افزایش دما فعالیت خود را شدت می‌بخشند و سایه‌ای از نگرانی بر زندگی مردم این استان می‌اندازند.
گزارش‌های اخیر از افزایش موارد عقرب‌گزیدگی در هرمزگان، به‌ویژه در مناطق روستایی و گرمسیری، زنگ خطر را برای مردم و مسئولین به صدا درآورده است.
افزایش فعالیت عقرب‌ها در فصل گرما
دکتر یحیی میرزاده، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، در گفت‌وگویی اخیر هشدار داده است که با گرم شدن هوا در فصل تابستان، فعالیت عقرب‌ها به طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. وی تأکید کرده است که این افزایش فعالیت، خطر عقرب‌گزیدگی را به‌ویژه در مناطق گرمسیری و روستایی استان بالا می‌برد. بر اساس گزارش‌های موجود، هرمزگان پس از خوزستان، یکی از استان‌های رکورددار در موارد عقرب‌گزیدگی در ایران است.
عقرب‌ها؛ خطری پنهان در کمین
عقرب‌ها، بندپایانی شب‌زی و سمی هستند که در مناطق گرمسیری و نیمه‌استوایی، از جمله هرمزگان، به وفور یافت می‌شوند. از حدود ۲۰۰ گونه عقرب در جهان، تنها ۲۰ گونه سمی هستند که برخی از آن‌ها، مانند عقرب زرد (همی‌سکورپیوس لپتوروس) معروف به “گادیم” در جنوب ایران، می‌توانند تهدیدی جدی برای جان انسان‌ها باشند. این گونه به دلیل سم قوی و اثرات مخرب بر سیستم عصبی و کلیه‌ها، به‌ویژه برای کودکان و افراد مسن خطرناک است. عقیل جابر هاشمی، کارشناس حشره‌شناسی جنوب کرمان، در این باره می‌گوید: «عقرب‌های زرد و گادیم از خطرناک‌ترین گونه‌ها هستند و در ماه‌های گرم سال، به دلیل افزایش دما و رطوبت، فعالیتشان شدت می‌گیرد.»
عقرب‌ها معمولاً در طول روز در شکاف سنگ‌ها، زیر پوست درختان، میان هیزم‌ها، یا در محیط‌های مرطوب مانند حمام و آشپزخانه پنهان می‌شوند و شب‌ها برای شکار فعال می‌گردند. این رفتار شب‌زی و توانایی عبور از شکاف‌های کوچک (حتی به عرض ۳ میلی‌متر) باعث می‌شود که حضور آن‌ها در خانه‌ها به یک تهدید جدی تبدیل شود.
آمار و ارقام؛ عمق فاجعه
بر اساس آمارهای رسمی، ایران پس از مکزیک دومین کشور جهان از نظر گزش‌های مرگبار عقرب و مار است، و عقرب‌گزیدگی بیش از چهار برابر مارگزیدگی قربانی می‌گیرد. در سال ۱۳۹۹، حدود ۴۹,۷۰۹ مورد عقرب‌گزیدگی در کشور ثبت شد که ۱۸ مورد آن به فوت منجر شد. هرمزگان، به دلیل شرایط اقلیمی گرم و مرطوب، همواره در صدر استان‌های درگیر این معضل قرار داشته است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که در سال گذشته، ماه‌های بهار و تابستان شاهد افزایش چشمگیر موارد عقرب‌گزیدگی بوده‌اند، به‌طوری که در فروردین ۱۴۰۱، ۴۰ درصد، در اردیبهشت ۳۱ درصد، و در خرداد بیش از ۲۵ درصد افزایش نسبت به سال قبل ثبت شده است.کودکان و افراد مسن، به دلیل ضعف سیستم ایمنی، بیش از دیگران در معرض خطر هستند.
بهزاد امیری، رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت، در این باره می‌گوید: «تأخیر در مراجعه به مراکز درمانی و عدم استفاده به‌موقع از پادزهر، دلیل اصلی مرگ‌ومیر ناشی از عقرب‌گزیدگی است.» این موضوع نشان‌دهنده ضرورت آگاهی‌بخشی و اقدام سریع در مواجهه با این حوادث است.
بهسازی محیط و آگاهی عمومی
دکتر میرزاده، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بهترین راهکار برای کاهش خطر عقرب‌گزیدگی را بهسازی محیط می‌داند. وی توصیه می‌کند که جمع‌آوری نخاله‌های ساختمانی، سنگ، آجر، و زباله از اطراف خانه‌ها، بستن درزها و شکاف‌های درب‌ها و پنجره‌ها، نصب توری روی پنجره‌ها و جلوگیری از انباشت چوب و علوفه در نزدیکی محل سکونت، از اقدامات کلیدی برای کاهش حضور عقرب‌ها هستند.
همچنین، وی به والدین هشدار داده است که از بازی کودکان در فضای باز هنگام غروب آفتاب، که زمان اوج فعالیت عقرب‌هاست، جلوگیری کنند.درخش احمدی، حشره‌شناس و متخصص کنترل آفات، نیز راهکارهای عملی‌تری ارائه می‌دهد: «پوشیدن جوراب، شلوار و کفش مناسب، تکان دادن لباس‌ها و کفش‌ها قبل از استفاده و استفاده از تختخواب با پایه‌های قرارگرفته در ظرف آب یا نفت، می‌تواند خطر گزش را کاهش دهد.» همچنین، استفاده از گونی خیس در حیاط برای جذب عقرب‌ها و سپس از بین بردن آن‌ها، و ریختن مقداری گازوئیل در مکان‌های مشکوک به حضور عقرب، از روش‌های سنتی اما مؤثر در برخی مناطق است.
اقدامات اولیه در صورت گزش
در صورت وقوع عقرب‌گزیدگی، حفظ خونسردی و انجام اقدامات اولیه می‌تواند زندگی مصدوم را نجات دهد. دکتر میرزاده تأکید می‌کند که بی‌حرکت نگه داشتن عضو گزیده‌شده، استفاده از کمپرس آب سرد به مدت یک تا دو ساعت و مراجعه فوری به مراکز درمانی، از مهم‌ترین اقدامات هستند. شستن محل گزش با آب و صابون و بستن شل محل گزش برای کاهش حرکت سم در بدن نیز توصیه می‌شود.
دکتر یزدی، پزشک، پیشنهاد می‌کند که در صورت امکان، عقرب گزنده در ظرف مناسبی به مرکز درمانی منتقل شود تا نوع آن شناسایی و پادزهر مناسب تزریق گردد. خوشبختانه، ایران از معدود کشورهایی است که پادزهر اختصاصی برای گونه‌های خطرناک عقرب تولید می‌کند و این پادزهر در مراکز درمانی منتخب و بیمارستان‌های هرمزگان در دسترس است.
نقش مسئولین؛ چالش‌ها و اقدامات
مسئولین بهداشتی هرمزگان، اگرچه تلاش‌هایی برای کنترل این معضل انجام داده‌اند، اما با چالش‌هایی مانند کمبود بودجه برای سمپاشی گسترده و عدم آگاهی کافی در برخی مناطق مواجه‌اند. معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جیرفت، که منطقه‌ای مشابه هرمزگان از نظر اقلیمی دارد، گزارش داده که اقدامات پیشگیرانه مانند آموزش عمومی و بهسازی محیط، توانسته موارد گزش را در جنوب کرمان کاهش دهد. این تجربه می‌تواند الگویی برای هرمزگان باشد.
پیشگیری، کلید نجات
عقرب‌گزیدگی در هرمزگان، معضلی است که با افزایش دما و رطوبت در فصل گرما به اوج خود می‌رسد. این تهدید، که کودکان و افراد مسن را بیش از دیگران در معرض خطر قرار می‌دهد، نیازمند توجه جدی مردم و مسئولین است. آمارهای نگران‌کننده، صدای مردم، و هشدارهای کارشناسان، همگی بر ضرورت اقدام فوری تأکید دارند. بهسازی محیط، آموزش عمومی، و آمادگی برای واکنش سریع در برابر گزش‌ها، می‌تواند این خطر را به حداقل برساند.
هرمزگان، با طبیعت زیبای خود، نباید به کام نیش عقرب‌ها گرفتار شود. با همکاری مردم و مسئولین، می‌توان این تهدید را به فرصتی برای ارتقای سلامت عمومی تبدیل کرد. آیا ما آماده‌ایم که با این دشمن کوچک اما خطرناک مقابله کنیم؟ پاسخ به این پرسش، در گرو اقداماتی است که از امروز آغاز می‌کنیم.
۲۰ خرداد ۱۴۰۴ - ۵:۵۸
شناسه : 29589
بازدید 124
دریانیوز // با فرارسیدن فصل گرما در استان هرمزگان، طبیعت بار دیگر چهره‌ای دوگانه از خود نشان می‌دهد؛ از یک سو، زیبایی‌های ساحلی و جاذبه‌های گرمسیری این منطقه و از سوی دیگر، تهدیدی پنهان در گوشه و کنار خانه‌ها و طبیعت اطراف. عقرب‌ها، این موجودات کوچک اما خطرناک، با افزایش دما فعالیت خود را شدت می‌بخشند و سایه‌ای از نگرانی بر زندگی مردم این استان می‌اندازند.
ثبت دیدگاه