نقش هیئت امنا در مساجد؛ تربیت یا طرد؟

دریانیوز// مسجد، فقط محل عبادت نیست؛ مسجد، خانه‌ی تربیت است. خانه‌ای که باید در آن صدای نوجوانان و جوانان شنیده شود  و حضورش محترم شمرده شود.

به گزارش دریا؛ اگر روزی در مسجد صدای خنده و بازی کودکان را نشنویم، باید نگران آینده باشیم. سکوت کودکان در مسجد، نشانه‌ی نظم نیست؛ شاید نشانه‌ی فاصله گرفتن نسل آینده از حضور در مسجد باشد.

کودکی که امروز با تندی از مسجد رانده می‌شود، فردا همان کسی خواهد بود که با خواهش و التماس دعوتش می‌کنیم به صف نماز. اما شاید دیگر دیر باشد. شاید مسجد را به‌عنوان جایی که در آن تحقیر شده، به یاد بیاورد و این خسارتی‌ است که با هیچ برنامه فرهنگی قابل جبران نیست.

رفتار ما با کودکان در مسجد باید سرشار از صبر، مدارا و محبت باشد. نه با اخم، تشر و جمله‌هایی مثل «مسجد جای بازی نیست». اتفاقاً مسجد باید جایی باشد که کودک در آن بازی کند، یاد بگیرد و آرام‌آرام با فضای معنوی انس بگیرد. تربیت با محبت آغاز می‌شود، نه با تندی. مسجد باید برای کودک جایی باشد که هم آموزش ببیند، هم دوست پیدا کند، هم بازی کند و هم احساس تعلق داشته باشد.

اگر امروز کودکان را با مهربانی در مسجد بپذیریم، فردا آن‌ها خود خادمان مسجد خواهند بود. اما اگر امروز با بدخلقی آن‌ها را برانیم، فردا مسجد را خالی خواهیم دید. مسجدی که در آن صدای کودک نیست، صدای آینده را از دست داده است.

متأسفانه در برخی مساجد، رفتار با کودکان و نوجوانان نه تربیتی، بلکه طردکننده است. برخی از اعضای هیئت امنا که طبیعتاً سن بالایی دارند، حال و حوصله‌ی بچه‌ها را ندارند. این یک معضل جدی است. مسجدی که در آن کودک احساس امنیت نکند، در آینده خالی خواهد ماند. مسجدی که در آن نوجوان فقط تذکر و اخم ببیند، نه لبخند و تشویق، نمی‌تواند مأمن نسل آینده باشد.

در برخی مساجد، درب‌ها چند دقیقه پس از نماز بسته می‌شود؛ گویی مسجد فقط برای اقامه‌ی نماز است و نه برای تربیت، گفت‌وگو، آموزش و انس. این نگاه محدود، مسجد را از کارکرد اجتماعی و تربیتی‌اش دور می‌کند. مسجد باید باز باشد؛ نه فقط از نظر درب، بلکه از نظر دل و نگاه.

باید امور مسجد را به نوجوانان و جوانان سپرد؛ از مکبری و اذان گفتن گرفته تا قرائت قرآن و اجرای برنامه‌های فرهنگی. وقتی نوجوان در مسجد مسئولیت بگیرد، احساس تعلق پیدا می‌کند. وقتی دیده شود، می‌ماند. وقتی تشویق شود، رشد می‌کند. اما اگر فقط با تندی و طرد مواجه شود، مسجد را ترک خواهد کرد و این ترک، گاهی برای همیشه است.

در تصمیم‌گیری‌های مسجد نیز باید از نوجوانان و جوانان نظر خواست. شاید عجیب به نظر برسد، اما وقتی از یک نوجوان بپرسیم که دوست دارد مسجدش چه شکلی باشد یا چه برنامه‌ای داشته باشد، او احساس مشارکت می‌کند. این مشارکت، پایه‌گذار مسئولیت‌پذیری و تعلق اجتماعی در آینده است.

یکی از دوستانم با کنایه می‌گفت: «به یکی از مساجد بندرعباس رفتم، متأسفانه به‌جز چند پیرمرد، اثری از جوان و نوجوان نبود. من و آن‌ها نماز جماعت پارالمپیک برگزار کردیم!» این جمله تلخ است، اما واقعیت دارد. مسجدی که فقط پیرمردها در آن باشند، مسجدی نیست که آینده داشته باشد. مسجد باید پر از صدا، حرکت و زندگی باشد. زندگی یعنی حضور کودک، نوجوان، جوان و پیر در کنار هم.

رفتار با کودکان و نوجوانان در مسجد، بیش از هر چیز، به نگاه و عملکرد هیئت امنای مسجد بازمی‌گردد. اعضای هیئت امنا که معمولاً از نسل‌های پیشین هستند، گاه با نیت حفظ نظم و احترام، برخوردهایی انجام می‌دهند که نتیجه‌اش دور شدن نسل جدید از مسجد است. اخم، تشر، و جمله‌هایی مثل «مسجد جای بازی نیست» شاید در ظاهر نظم ایجاد کنند، اما در باطن، دل کودک را از مسجد جدا می‌کنند.

هیئت امنا نباید فقط نگهبان دیوارهای مسجد باشند؛ بلکه باید سازندگان دل‌های نسل آینده باشند. مسئولیت آن‌ها فراتر از قفل و کلید است. آن‌ها باید فضای مسجد را برای حضور کودکانه، نوجوانانه و جوانانه آماده کنند. مسجدی که در آن کودک احساس امنیت نکند، در آینده خالی خواهد ماند. مسجدی که در آن نوجوان فقط تذکر و اخم ببیند، نه لبخند و تشویق، نمی‌تواند مأمن تربیت باشد.

یکی از راهکارهای مؤثر، جوان‌سازی هیئت امناست. باید از نوجوانان و جوانان در اداره مسجد استفاده کرد؛ نه فقط برای اجرا، بلکه برای تصمیم‌گیری. وقتی نوجوان در مسجد دیده شود، می‌ماند. وقتی دیده نشود، می‌رود. و این رفتن، گاهی برای همیشه است.

همچنین، نهادهای فرهنگی و دینی مانند سازمان تبلیغات اسلامی، اداره اوقاف، شوراهای فرهنگی مساجد و آموزش‌وپرورش باید با هیئت امنا گفت‌وگو کنند. نه برای دخالت، بلکه برای اصلاح نگاه و حمایت از تربیت نسل آینده. این تعامل، می‌تواند مسجد را از فضای انحصاری به فضای تربیتی تبدیل کند؛ جایی که کودک با احترام وارد شود، با شادی بماند، و با عشق به خدا رشد کند.

و در پایان، باید گفت: مسجدی که در آن صدای نوجوانان شنیده نمی‌شود، صدای آینده را از دست داده است. مسجدی که در آن نوجوان دیده نمی‌شود، فردا دیده نخواهد شد. مسجدی که فقط برای نماز تعریف شده، نه برای تربیت، نمی‌تواند مأمن جامعه باشد. بیایید مسجد را خانه‌ی همه کنیم؛ خانه‌ای که در آن تربیت با لبخند آغاز شود و ایمان با محبت ریشه بگیرد.