دریانیوز// پیشگیری از سقط عمدی جنین، یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مسائل اجتماعی، فرهنگی، پزشکی و اخلاقی در جوامع امروز به شمار می‌رود.
در حالی که پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی در حوزه بهداشت باروری و مراقبت‌های دوران بارداری، به ارتقای سلامت مادر و کودک منجر شده است، اما هم‌زمان افزایش نگران‌کننده آمار سقط‌های عمدی، به یکی از چالش‌های جدی در نظام سلامت و حوزه سیاست‌گذاری اجتماعی تبدیل شده است.
در بسیاری از موارد، تصمیم به سقط جنین، نه از سر خواست آگاهانه، بلکه در نتیجه مجموعه‌ای از عوامل پیچیده از جمله فشارهای روانی، مشکلات اقتصادی، فقدان آگاهی نسبت به پیامدهای جسمی و روحی سقط، نبود حمایت‌های اجتماعی و گاه باورهای غلط فرهنگی اتخاذ می‌شود.
این در حالی است که هر جنین، حامل حیات انسانی است و سقط آن، نه‌تنها از منظر شرعی و اخلاقی قابل تأمل است، بلکه در بسیاری از نظام‌های حقوقی، با محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های قانونی روبه‌روست. از منظر دینی، در فرهنگ اسلامی، حفظ جان جنین به‌مثابه صیانت از یک زندگی در حال شکل‌گیری تلقی می‌شود و دست بردن در این روند طبیعی خلقت، جز در موارد خاص و استثنایی، امری مذموم و حرام شناخته شده است.
آموزه‌های دینی بر جایگاه ارزشمند مادر و مسئولیت سنگین او در پرورش نسل آینده تأکید دارند و از این‌رو، پیشگیری از سقط جنین، هم‌زمان مسئولیتی انسانی، دینی و ملی به شمار می‌رود.از سوی دیگر، سقط عمدی جنین، تنها پایان‌بخش حیات یک موجود زنده نیست؛ بلکه آسیب‌های روانی و جسمی متعددی را نیز برای مادران به همراه دارد.
افسردگی، احساس گناه، ناباروری‌های ثانویه، عفونت‌های مزمن و اختلالات هورمونی، تنها بخشی از تبعات بلندمدت آن هستند که گاه تا سال‌ها گریبانگیر زنان می‌مانند. در این میان، خانواده‌ها، جامعه و به‌ویژه نظام بهداشتی و درمانی نیز ناگزیر از تحمل پیامدهای این پدیده خواهند بود.
پیشگیری از سقط جنین، به‌ویژه در شکل عمدی آن، نیازمند مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ در حوزه آموزش، مشاوره، حمایت روانی، توانمندسازی زنان، گسترش خدمات سلامت باروری، تقویت نهاد خانواده و ارتقای آگاهی‌های دینی و اخلاقی است. بی‌تردید، یکی از مؤثرترین راهکارها در این زمینه، آموزش و آگاه‌سازی جامعه به‌ویژه بانوان در سنین باروری درباره ارزش حیات جنین، روش‌های صحیح پیشگیری از بارداری ناخواسته و تبعات سقط عمدی است.
بر همین اساس، بسیاری از دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی، اجتماعی و بهداشتی کشور، با همکاری یکدیگر اقدام به برگزاری کارگاه‌های آموزشی، نشست‌های تخصصی، کمپین‌های آگاهی‌بخشی و مشاوره‌های حمایتی کرده‌اند تا با کاهش زمینه‌های بروز این پدیده، گامی مؤثر در مسیر حفظ حیات، کرامت انسانی و سلامت جامعه برداشته شود.
در دنیای معاصر، تحولات اجتماعی، تغییرات فرهنگی و فشارهای اقتصادی و روانی، بستر بروز پدیده‌های نگران‌کننده‌ای همچون سقط عمدی و غیرقانونی جنین را فراهم کرده‌اند؛ پدیده‌ای که اکنون به یکی از دغدغه‌های جدی نظام‌های سلامت، نهادهای فرهنگی، مراجع دینی و حوزه سیاست‌گذاری عمومی بدل شده است.
با وجود پیشرفت چشمگیر علوم پزشکی و فراهم شدن امکان تشخیص‌های زودهنگام در دوران بارداری، گاهی نبود آگاهی کافی یا تأثیرپذیری از باورهای نادرست، منجر به تصمیماتی می‌شود که جان موجودی بی‌گناه را پیش از تولد می‌گیرد؛ تصمیماتی که نه‌تنها پیامدهای فردی و خانوادگی دارند، بلکه آثار اجتماعی عمیق و بلندمدتی نیز بر جای می‌گذارند.
جنین، از لحظه شکل‌گیری، در نگاه دینی، اخلاقی و انسانی، موجودی برخوردار از کرامت ذاتی و شایسته‌ی حمایت و صیانت است. سلب حق حیات از چنین موجودی، مصداق بارز تضییع حق و بی‌توجهی به بنیادی‌ترین ارزش انسانی است؛ اقدامی که جامعه را از فرصت تولد نسلی توانمند، پویا و سازنده محروم می‌سازد.
به‌ویژه در شرایط فعلی که کشور با روند کاهشی نرخ باروری و خطر پیر شدن جمعیت مواجه است، حفظ و حمایت از هر تولد، نقشی کلیدی در تأمین آینده‌ی توسعه‌محور ایران ایفا می‌کند.از این منظر، پیشگیری از سقط جنین‌های غیرضروری، تنها یک مسئله پزشکی یا فردی نیست، بلکه بخشی از یک راهبرد ملی برای حفظ ساختار جمعیتی، تقویت بنیان خانواده و صیانت از سرمایه انسانی کشور محسوب می‌شود.
این ضرورت، مشارکت مؤثر نهادهای گوناگون اعم از فرهنگی، بهداشتی، آموزشی و حقوقی را می‌طلبد تا از طریق آموزش، مشاوره، آگاهی‌بخشی و حمایت اجتماعی، ریشه‌های بروز این پدیده را شناسایی و مهار کنند.
در همین راستا، سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری بندرعباس با همکاری نهادهای تخصصی، اقدام به برگزاری کارگاه تخصصی «پیشگیری از سقط عمدی جنین» کرده است؛ برنامه‌ای که با هدف تبیین ابعاد دینی، اخلاقی، پزشکی و اجتماعی موضوع و ارتقای آگاهی عمومی به‌ویژه در میان بانوان و خانواده‌ها، گامی مؤثر در مسیر صیانت از جان جنین‌ها و پایداری نسل آینده کشور به‌شمار می‌رود.
این کارگاه با حضور کارشناسان سلامت، فعالان فرهنگی و نمایندگان نهادهای مختلف، در سالن فردوسی شهرداری بندرعباس برگزار شد. در این نشست، مباحث متعددی از جمله حقوق جنین، آسیب‌های روانی و جسمی ناشی از سقط، آثار جمعیتی آن و راهکارهای پیشگیرانه مورد بررسی قرار گرفت.
مسلم عاشوری، معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری بندرعباس، در این مراسم با تأکید بر جایگاه والای حق حیات، اظهار داشت: جنین نیز همچون هر انسان دیگری، حق حیات دارد و هرگونه آسیب عمدی به او، در تعارض با اصول اخلاقی، دینی و انسانی است.
وی بر اهمیت آگاهی‌بخشی عمومی و تخصصی در این حوزه تأکید کرد و افزود: اگر با برگزاری چنین برنامه‌هایی، حتی جان یک جنین نجات پیدا کند، ارزش و اهمیت این کار چندین‌برابر خواهد بود.این کارگاه، بخشی از راهبرد فرهنگی شهرداری بندرعباس برای ترویج فرهنگ سلامت، احترام به حقوق انسانی و تقویت رویکرد اخلاق‌محور در جامعه است.
جمعیت جوان، ایران آینده؛ سلامت پیش‌برنده جریان امید
رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان با اشاره به پیامدهای گسترده و پنهان پیری جمعیت، این پدیده را تهدیدی جدی برای زیرساخت‌های کشور دانست و گفت: کاهش بهره‌وری نیروی انسانی، کند شدن روند توسعه و فرسایش موتور پیشرفت ملی، تنها بخشی از پیامدهای این بحران آرام و بی‌صداست.
او تأکید کرد: در جایگاه مدیران سلامت، ما فقط نظاره‌گر این روند نیستیم، بلکه باید در خط مقدم مقابله با آن ایفای نقش کنیم. شاهرخی با بیان اینکه «شبکه بهداشت» باید به قرارگاه میدانی تحقق سیاست‌های جوانی جمعیت تبدیل شود، اظهار داشت: خانه‌های بهداشت و پایگاه‌های سلامت دروازه‌های ورود به مداخلات مؤثر هستند؛ اما لازم است این مداخلات بر پایه نگاه انسان‌محور و انتخاب‌محور طراحی و اجرا شود.
به گفته وی، جوانی جمعیت امری دستوری نیست، بلکه نیازمند اعتمادسازی، حمایت‌های اجتماعی و امیدآفرینی برای نسل جوان است.وی با اشاره به ظرفیت‌های منحصربه‌فرد هرمزگان افزود: این استان به‌دلیل ساختار جمعیتی جوان، پویایی فرهنگی، و شبکه اجتماعی فعال، می‌تواند به الگویی ملی در اجرای برنامه‌های جمعیتی و سلامت‌محور بدل شود.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، با تأکید بر اینکه بحران جمعیت مسأله امروز ما نیست، بلکه دغدغه فردای ایران است، گفت: اگر امروز برای آن چاره‌اندیشی نشود، فردا با تبعاتی روبه‌رو خواهیم شد که تنها به حوزه جمعیت محدود نمی‌شود، بلکه حوزه‌های حیاتی همچون سلامت، امنیت و اقتصاد را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.
شاهرخی، نقش شبکه بهداشت را در این مسیر بی‌بدیل دانست و تصریح کرد: هیچ ساختاری در کشور به اندازه نظام شبکه بهداشت، با بافت زندگی مردم درآمیخته نیست. از خانه بهداشت روستایی که نخستین نقطه تماس مادران با نظام سلامت است، تا پایگاه‌های سلامت شهری که محل اعتماد زوج‌های جوان برای دریافت مشاوره علمی و بی‌طرفانه‌اند، همگی ظرفیت‌هایی کم‌نظیر برای ایجاد جریان تغییر در جامعه هستند.
وی در ادامه با اشاره به نمونه‌های عینی اقدامات مؤثر، بر ضرورت گسترش خدمات ناباروری، ارائه مشاوره‌های آگاه‌ساز، حذف انگ‌های اجتماعی، ارتقای ایمنی زایمان، مراقبت از نوزاد و حمایت چندجانبه از مادران جوان تأکید کرد و گفت: باید نقش نظام بهداشتی کشور را از یک نهاد صرفاً خدمت‌رسان، به نهادی آینده‌ساز و جریان‌ساز تغییر اجتماعی بازتعریف کنیم.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان در پایان، با خطاب قرار دادن رؤسای شبکه‌های بهداشت شهرستان‌ها، بر لزوم تدوین برنامه‌های بومی و سنجش‌پذیر در حوزه جمعیت تأکید کرد و گفت: نسخه واحد در این مسیر کارساز نیست؛ هر منطقه باید با توجه به اقلیم فرهنگی، اجتماعی و نیازهای خاص خود، طراحی ویژه‌ای برای پیشبرد اهداف جوانی جمعیت داشته باشد. این مسیر، نیازمند دقت، مشارکت مردمی، و عزم عملیاتی است.
ثبت دیدگاه