دریانیوز// زینب شکوه، فعال رسانه‌ای استان هرمزگان در یادداشتی نوشت: در سال‌هایی که کشور با چالش کاهش نرخ موالید و پیر شدن جمعیت مواجه است، نهاد خانواده باید بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گیرد.
تشکیل خانواده و ترغیب جوانان به ازدواج، به‌عنوان یکی از مؤثرترین راهکارها برای حفظ پویایی جمعیت، نیازمند حذف موانع و اصلاح برخی سنت‌های نادرست است. در این میان، یکی از بزرگ‌ترین موانع، سنت مهریه‌های سنگین و خارج از توان مردان جوان است؛ پدیده‌ای که گاه نه‌تنها ازدواج را به تعویق می‌اندازد، بلکه در بسیاری از موارد اساساً آن را منتفی می‌کند.
مهریه در اسلام یک سنت اصیل و ریشه‌دار است که با هدف پاسداشت کرامت زن، تأمین امنیت مالی او و نمادی از محبت مرد به زن وضع شده است. اما آنچه امروز در بسیاری از محافل و خانواده‌ها به‌عنوان «مهریه» مطرح می‌شود، گاه از ریشه فاصله گرفته و به ابزاری برای تضمین، تهدید یا معامله بدل شده است.
عده‌ای از خانواده‌ها، مهریه را به‌عنوان پشتوانه‌ای برای دختر تلقی می‌کنند و در مواردی رقم‌هایی غیرواقعی، نامعقول و خارج از استطاعت مالی داماد پیشنهاد می‌دهند. این نگاه نه‌تنها با فلسفه قرآنی مهریه در تضاد است، بلکه عملاً به یکی از موانع اصلی ازدواج جوانان تبدیل شده و ازدواج را به کالایی قابل چانه‌زنی فروکاسته است.
وقتی مهریه از حد توان مالی یک جوان فراتر رود، نه‌تنها استرس و نگرانی فراوانی برای او ایجاد می‌کند، بلکه حس بی‌اعتمادی و عدم امنیت در آغاز زندگی مشترک را نیز تقویت می‌کند. بسیاری از جوانان، حتی پیش از آغاز زندگی مشترک، با بار سنگین بدهی مهریه مواجه‌اند و آینده خود را گرو گذاشته‌اند. این در حالی است که آغاز زندگی باید با امید، آرامش و اعتماد همراه باشد، نه با ترس از محکومیت و زندان.
در سال‌های اخیر، اخبار متعددی از زندانیان مهریه در کشور منتشر شده که اکثر آن‌ها مردانی جوان و کم‌درآمدند. این وضعیت نه‌تنها به بنیان خانواده آسیب می‌زند، بلکه امنیت روانی جامعه را نیز خدشه‌دار می‌سازد.براساس آمار رسمی، میانگین سن ازدواج در ایران به‌طور مستمر در حال افزایش است. دختران و پسران بسیاری به‌دلیل مشکلات اقتصادی، بیکاری و انتظارات غیرواقعی خانواده‌ها در خصوص مهریه، توان ازدواج ندارند. این تأخیر، مستقیماً بر کاهش نرخ فرزندآوری و جوانی جمعیت اثرگذار است.
وقتی زوجین در سنین بالا ازدواج می‌کنند، هم از نظر فیزیولوژیکی و هم از نظر روانی انگیزه و امکان کمتری برای فرزندآوری دارند. از طرفی، تزلزل بنیان‌های اقتصادی و عاطفی ازدواج‌های دیرهنگام، احتمال طلاق یا اختلافات خانوادگی را افزایش می‌دهد.در سال‌های اخیر، برخی اقدامات قانونی برای کنترل مهریه‌های سنگین انجام شده است، از جمله تعیین سقف برای وصول مهریه از طریق دادگاه.
اما تجربه نشان داده است که این‌گونه قوانین، اگر با فرهنگ‌سازی همراه نباشد، به تنهایی کارساز نیستند. بسیاری از خانواده‌ها همچنان بر مهریه‌های بالا اصرار دارند، حتی اگر قانون آن را وصول‌ناپذیر بداند.بنابراین، اصلاح فرهنگ عمومی و تغییر نگرش‌ها نسبت به مهریه، از راه‌هایی چون آموزش، رسانه، خطبه‌های دینی، فعالیت‌های مشاوره‌ای و ترویج الگوهای موفق ازدواج ساده، راهبردی‌تر و ماندگارتر خواهد بود.
* سیره اهل‌بیت؛ الگویی برای ازدواج آسان
نگاهی به سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام نشان می‌دهد که مهریه‌های ساده، ازدواج‌های آسان و معیارهای معنوی، در کانون فرهنگ اسلامی قرار داشته‌اند. مهریه حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، که به‌عنوان نمونه‌ای شاخص در سنت شیعی شناخته می‌شود، بسیار اندک و نمادین بود.
با این حال، هیچ‌گاه شأن و منزلت آن حضرت زیر سؤال نرفت، بلکه برعکس، این ازدواج ساده، به الگویی ماندگار در تاریخ اسلام تبدیل شد.اگر خانواده‌های ایرانی نیز به‌جای چشم و هم‌چشمی و رقابت بر سر ارقام مهریه، به پیروی از چنین الگوهایی بپردازند، بی‌تردید بسیاری از موانع ازدواج برطرف خواهد شد.
در سال‌های اخیر، مقام معظم رهبری بارها نسبت به خطرات کاهش جمعیت و پیری جامعه هشدار داده و بر لزوم حمایت از خانواده، تسهیل ازدواج و تشویق فرزندآوری تأکید فرموده‌اند. دولت نیز در قالب طرح‌هایی نظیر «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» تلاش کرده است با ارائه تسهیلات مسکن، وام ازدواج و مزایای بیمه‌ای، جوانان را به ازدواج ترغیب کند.
اما وقتی مهریه‌های بالا و انتظارات خارج از عرف همچنان وجود دارد، این تسهیلات و مشوق‌ها اثرگذاری لازم را نخواهند داشت. یکی از حلقه‌های مفقوده در تحقق سیاست‌های جمعیتی، مبارزه با سنت‌های بازدارنده و پرهزینه در ازدواج است؛ از جمله مهریه‌های سنگین. مهریه باید نمادی از عشق، تعهد و احترام باشد، نه ابزاری برای تهدید یا تضمینی برای جدایی.
جامعه‌ای که در آن خانواده‌ها به جای نگاه تجاری به ازدواج، نگاه انسانی، دینی و عقلانی داشته باشند، جامعه‌ای است که در آن ازدواج آسان می‌شود، جوانی جمعیت حفظ می‌گردد و فرزندان در بستر خانواده‌ای آرام و امیدوار پرورش می‌یابند.بنابراین، اگر خواهان آینده‌ای روشن برای ایران هستیم، باید مهریه‌های سنگین را از فهرست دغدغه‌های جوانان حذف کنیم؛ چرا که فرزندان این سرزمین، به امنیت روانی، نه سکه‌های طلایی، برای آغاز زندگی نیاز دارند.
ثبت دیدگاه