دریانیوز// استان هرمزگان، با ظرفیت‌های بی‌نظیر کشاورزی و اقلیم مناسب برای تولید محصولات متنوع و حتی محصولات کشاورزی خارج از فصل، یکی از قطب‌های مهم کشاورزی در ایران محسوب می‌شود.
با این حال، هرساله شاهد هدررفت گسترده محصولات کشاورزی در این استان هستیم که نه‌تنها به ضرر کشاورزان، بلکه به زیان اقتصاد ملی و امنیت غذایی کشور است. به عنوان نمونه، در سال جاری بیش از ۳۷ هزار تن پیاز مازاد از کشاورزان استان توسط تعاون روستایی و اتحادیه تعاونی تولید روستایی هرمزگان خریداری شد که هزینه‌ای حدود ۳۰۰ میلیارد تومان صرف خرید، حمل و سایر هزینه‌های مرتبط با آن شد.
اما بخش قابل‌توجهی از این محصول در گرمای طاقت‌فرسای بالای ۴۰ درجه هرمزگان فاسد شد و به مرحله امحا رسید. این اتفاق، تنها یک نمونه از چالش‌های عمیقی است که بخش کشاورزی هرمزگان با آن مواجه است و نشان‌دهنده نیاز فوری به بازنگری در سیاست‌های مدیریت کشاورزی و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای جلوگیری از چنین هدررفت‌هایی است.هدررفت محصولات کشاورزی در هرمزگان تنها به پیاز محدود نمی‌شود.
هرساله محصولات مختلفی نظیر گوجه‌فرنگی، خیار، بادمجان و دیگر صیفی‌جات به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب، قیمت‌گذاری غیرمنصفانه توسط دلالان و فقدان بازار فروش مناسب، یا روی زمین رها می‌شوند یا پیش از رسیدن به بازار مصرف فاسد و فقط کشاورزان متضرر می شوند.
کشاورزان که با هزینه‌های بالای بذر، کود، آب، نیروی انسانی، بسته‌بندی و حمل و…. مواجه‌اند، اغلب با قیمتی روبه‌رو می‌شوند که حتی هزینه‌های اولیه تولید را پوشش نمی‌دهد. در این میان، دلالان و واسطه‌گران با خرید محصولات به قیمت ناچیز و فروش آن با سودهای کلان، بیشترین بهره را از این چرخه معیوب می‌برند.
این وضعیت نه‌تنها به کاهش انگیزه کشاورزان برای ادامه تولید منجر شده، بلکه امنیت غذایی کشور را نیز به خطر انداخته است.مثال پیاز در هرمزگان نمونه‌ای روشن از این چرخه معیوب است. هزینه ۳۰۰ میلیارد تومانی برای خرید و مدیریت این محصول، در حالی که بخش عمده آن به دلیل نبود سردخانه یا صنایع تبدیلی از بین رفت، نشان‌دهنده ضعف شدید در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع است.
این مبلغ هنگفت می‌توانست به جای هدررفت، صرف ایجاد زیرساخت‌هایی شود که نه‌تنها از فاسد شدن محصولات جلوگیری کند، بلکه ارزش افزوده‌ای برای اقتصاد منطقه ایجاد نماید. یکی از راهکارهای اصلی برای حل این معضل، سرمایه‌گذاری در ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی، سردخانه‌ها و پایانه‌های صادراتی است.
اگر همین ۳۰۰ میلیارد تومان صرف احداث سردخانه‌های مدرن، کارخانجات فرآوری محصولات کشاورزی، یا پایانه‌های صادراتی می‌شد، نه‌تنها از هدررفت محصولات جلوگیری می‌شد، بلکه امکان فرآوری بسته‌بندی و صادرات این محصولات به بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم می‌گردید.
به عنوان مثال، پیاز می‌توانست به صورت خشک‌شده، پودر پیاز، یا محصولات فرآوری‌شده صادر شودکه هم ارزش افزوده بالاتری دارد و هم ماندگاری طولانی‌تری. این اقدام نه‌تنها به نفع کشاورزان است که می‌توانند محصولات خود را با قیمت مناسب‌تری به فروش برسانند، بلکه از نوسانات قیمت در بازار داخلی نیز جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، ایجاد سردخانه‌های مجهز در مناطق مختلف هرمزگان می‌تواند به حفظ محصولات در فصول گرم سال کمک کند.
در حال حاضر، گرمای شدید هرمزگان یکی از دلایل اصلی فاسد شدن محصولات است. سردخانه‌ها می‌توانند این مشکل را به حداقل برسانند و امکان عرضه محصولات در زمان‌های مناسب‌تر با قیمت‌های بهتر را فراهم کنند. همچنین، پایانه‌های صادراتی می‌توانند با ایجاد ارتباط مستقیم با بازارهای خارجی، وابستگی به دلالان را کاهش دهند و سود بیشتری را نصیب کشاورزان کنند.
یکی دیگر از راهکارهای کلیدی برای بهبود وضعیت کشاورزی و دسترسی مردم به محصولات باکیفیت و ارزان‌تر، راه‌اندازی روستابازارها در مناطق مختلف هرمزگان است. این بازارها می‌توانند به عنوان پل ارتباطی بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان عمل کنند و با حذف واسطه‌ها، محصولات کشاورزی، میوه، تره‌بار، و کالاهای اساسی را با قیمت مناسب‌تری در اختیار مردم قرار دهند.
این اقدام نه‌تنها به نفع مصرف‌کنندگان است که می‌توانند مواد غذایی مورد نیاز خود را با هزینه کمتر تأمین کنند، بلکه به کشاورزان نیز کمک می‌کند تا محصولات خود را با قیمت منصفانه‌تری به فروش برسانند. در حال حاضر، یکی از مشکلات اصلی در شهرهای بزرگ مانند بندرعباس، تمرکز بازارهای میوه و تره‌بار در مرکز شهر است که باعث افزایش ترافیک، هزینه‌های حمل‌ونقل، و دشواری دسترسی برای مردم می‌شود.
راه‌اندازی روستابازارها در مناطق مختلف، به‌ویژه در شهرک‌هایی مانند پیامبر اعظم (ص) که ظرفیت ایجاد حداقل دو روستابازار را دارد، می‌تواند این مشکلات را برطرف کند. این بازارها می‌توانند با عرضه مستقیم محصولات کشاورزی، هم دسترسی مردم را تسهیل کنند و هم از هدررفت محصولات در زنجیره توزیع جلوگیری کنند.
با این حال، مقاومت‌هایی در برابر راه‌اندازی روستابازارها وجود دارد که عمدتاً از سوی واسطه‌گران و دلالانی است که از وضعیت کنونی سود می‌برند. دولت و نهادهای مسئول باید با قاطعیت در برابر این مقاومت‌ها ایستادگی کنند و با تأمین زمین و زیرساخت‌های لازم، زمینه را برای ایجاد این بازارها فراهم آورند.
این اقدام نه‌تنها به بهبود معیشت مردم کمک می‌کند، بلکه با کاهش ترافیک و آلودگی در مراکز شهری، به بهبود کیفیت زندگی در کلانشهرهایی مانند بندرعباس نیز منجر می‌شود. برای رفع این مشکلات، دولت باید سیاست‌گذاری‌های مدبرانه‌ای را در دستور کار قرار دهد. این سیاست‌ها باید شامل موارد زیر باشد:
سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های کشاورزی: تخصیص بودجه‌های کلان به جای خرید تضمینی محصولات بدون برنامه‌ریزی، باید صرف ایجاد سردخانه‌ها، صنایع تبدیلی و پایانه‌های صادراتی شود.
حمایت مستقیم از کشاورزان: با حذف واسطه‌ها و ایجاد بازارهای مستقیم فروش، کشاورزان باید بتوانند محصولات خود را با قیمت منصفانه به فروش برسانند.توسعه روستابازارها: دولت باید با تأمین زمین و زیرساخت‌های لازم، راه‌اندازی روستابازارها را در اولویت قرار دهد و در برابر مقاومت‌های احتمالی ایستادگی کند.
آموزش و ترویج فناوری‌های نوین: آموزش کشاورزان برای استفاده از روش‌های مدرن کشت و بسته‌بندی می‌تواند به افزایش کیفیت و ماندگاری محصولات کمک کند.تنظیم بازار و جلوگیری از نوسانات قیمت: با برنامه‌ریزی مناسب برای عرضه محصولات در زمان‌های مختلف سال، می‌توان از کمبود و گرانی محصولات در فصول غیرتولید جلوگیری کرد.
متولیان مربوطه بایستی آینده‌ای روشن برای کشاورزی هرمزگان را ترسیم کنند.هدررفت ۳۷ هزار تن پیاز در هرمزگان تنها یک نمونه از چالش‌های عمیقی است که بخش کشاورزی این استان با آن مواجه است. این وضعیت نه‌تنها به ضرر کشاورزان و اقتصاد منطقه است، بلکه نشان‌دهنده ضعف در مدیریت منابع و برنامه‌ریزی است.
با سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی وتکمیلی، سردخانه‌ها، پایانه‌های صادراتی و راه‌اندازی روستابازارها، می‌توان از هدررفت محصولات کشاورزی جلوگیری کرد، به کشاورزان کمک کرد تا سود عادلانه‌ای کسب کنند و دسترسی مردم به محصولات باکیفیت و ارزان‌تر را تسهیل نمود.
دولت باید با اتخاذ سیاست‌های مدبرانه و قاطعیت در اجرای آن‌ها، این چرخه معیوب را اصلاح کند تا هرمزگان به جایگاه واقعی خود به عنوان یکی از قطب‌های کشاورزی کشور دست یابد. انتظار می‌رود که با اقدام فوری و برنامه‌ریزی دقیق، آینده‌ای روشن برای کشاورزی و اقتصاد این استان رقم بخورد.
ثبت دیدگاه