سرقفلی و حق کسب و پیشه حقوقی که پشت هر مغازه پنهان است

دریانیوز//وقتی به یک مغازه در خیابان‌های بندرعباس نگاه می‌کنیم ، شاید فقط دیوار و سقف آن را ببینیم، اما برای صاحب مغازه ، آن محل چیزی فراتر از مکان فیزیکی است محل سرمایه مشتریان و شهرت کسب و کار است در قوانین ایران، دو مفهوم کلیدی حقوقی این سرمایه را محافظت می‌کنند : سرقفلی و حق کسب و پیشه.
 سرقفلی ؛سرمایه‌ای غیرملموس
سرقفلی و حق کسب و پیشه، در موارد متعددی می باشد. از جمله اینکه، سرقفلی، به پولی گفته می شود که مستاجر، در ابتدای اجاره به موجر داده یا وجهی است که مستاجر، در ازای اسقاط حقوق خود از موجر می گیرد این حق مستقل از مالکیت ملک است و می‌تواند اجاره داده ، فروخته یا منتقل شود مطابق ماده ۲ قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۱۳۷۶، سرقفلی شامل مشتریان، شهرت و جایگاه تجاری است، نه فقط دیوار و سقف مغازه. به زبان ساده، سرقفلی نشان می‌دهد که یک مغازه بیش از مکان فیزیکی ارزش دارد؛ تجربه و اعتبار صاحب کسب و کار نیز بخشی از آن است.
حق کسب و پیشه؛ ابزار حفاظت از فعالیت
حق کسب و پیشه بخشی از سرقفلی است که به مستأجر اجازه می‌دهد فعالیت تجاری خود را ادامه دهد، حتی اگر مالک تغییر کند یا قرارداد اجاره پایان یابد. مطابق ماده ۳۵ قانون روابط موجر و مستأجر، این حق به نوعی سپر حفاظتی برای کسب و کارهای کوچک و متوسط محسوب می‌شود.می‌توان گفت: اگر سرقفلی سرمایه اقتصادی مستأجر باشد، حق کسب و پیشه محافظت از سرمایه و استمرار فعالیت اوست.
چرا این حقوق اهمیت دارند؟
تصور کنید صاحب مغازه‌ای که سال‌ها برای جذب مشتریان و ارتقای کسب و کارش تلاش کرده ناگهان مجبور به ترک مکان شود .سرقفلی و حق کسب و پیشه جلوی چنین اتفاقی را می‌گیرند و امنیت شغلی و سرمایه او را حفظ می‌کنن، همچنین، این حقوق باعث ثبات بازار اجاره و شفافیت اقتصادی می‌شوند و مانع نوسانات شدید قیمت‌ها و بی‌نظمی در بازار می‌گردند.
تفاوت عملی سرقفلی و حق کسب و پیشه
فرض کنید مستأجری ده سال در یک مغازه فعالیت کرده است:
– حق کسب و پیشه به او اجازه می‌دهد فعالیت خود را ادامه دهد و از شهرت و مشتریان بهره‌مند شود.
– سرقفلی امکان می‌دهد این حق اقتصادی را به شخص دیگری منتقل یا به فروش برساند و به یک دارایی قابل معامله تبدیل شود.
بنابراین، سرقفلی ارزش اقتصادی و قابلیت انتقال دارد، در حالی که حق کسب و پیشه بیشتر جنبه حفاظتی دارد.
چه کسانی مشمول این حقوق هستند؟
طبق قوانین ایران، مستأجرانی که بیش از پنج سال در یک ملک تجاری فعالیت کرده‌اند، مشمول سرقفلی و حق کسب و پیشه هستند مواد ۳۴ و ۳۵ قانون روابط موجر و مستأجر ۱۳۷۶ مستأجرانی که قرارداد رسمی نداشته یا مدت اجاره کمتر از پنج سال باشد، به صورت قانونی این حقوق را ندارند. انتقال سرقفلی نیز نیازمند رعایت مقررات قانونی و ثبت رسمی است ماده ۳۷ قانون فوق است
پس به طور کل سرقفلی و حق کسب و پیشه، محافظان واقعی شغل و سرمایه هر مغازه‌دار هستند. سرقفلی ارزش اقتصادی کسب و کار را تضمین می‌کند و حق کسب و پیشه استمرار فعالیت تجاری را محافظت می‌کند. شناخت و استفاده صحیح از این حقوق، نه تنها به مستأجران امنیت می‌دهد، بلکه به ثبات اقتصادی مناطق تجاری و نظم بازار اجاره کمک می‌کند.
منابع قانونی
۱- قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۱۳۷۶، و اصلاحات بعدی
۲- مواد ۲، ۳۴، ۳۵ و ۳۷ قانون فوق