دریانیوز// در دهه‌های اخیر، بیماری ایدز به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی سلامت عمومی در جهان مطرح بوده است.
در ایران، تلاش‌های گسترده‌ای برای شناسایی، درمان و کنترل این بیماری انجام شده است که نتایج قابل‌توجهی به همراه داشته است. با وجود پیشرفت‌های پزشکی و برنامه‌های کنترلی موفق، همچنان موانعی مانند کمبود آگاهی عمومی، انگ اجتماعی و دسترسی به داروهای مورد نیاز بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی وجود دارد.
طبق آمارهای رسمی، بیش از نیمی از افراد مبتلا به این ویروس در ایران شناسایی شده‌اند و تحت درمان‌های مؤثری قرار گرفته‌اند که بار ویروسی آن‌ها را به صفر رسانده است. با این حال، شناسایی باقی‌مانده بیماران و تأمین دسترسی پایدار به داروهای باکیفیت همچنان از اولویت‌های نظام سلامت کشور است.
در این گزارش، به بررسی وضعیت کنونی بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی در ایران، دسترسی به داروها و برنامه‌های کنترلی موفق می‌پردازیم و اظهارات رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران را مورد توجه قرار می‌دهیم.یکی از مسائل کلیدی در مدیریت بیماری ایدز، دسترسی بیماران به داروهای مؤثر و باکیفیت است.
«لادن عباسیان»، رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران، در گفت‌وگویی اخیر اعلام کرد: «داروهای ویروس HIV در داروخانه‌ها موجود نیست و در مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری موجود است و از طریق وزارتخانه در اختیارشان قرار می‌گیرد. اکثر داروها ایرانی هستند، اما داروهای خارجی هم وجود دارد.» این اظهارات نشان‌دهنده تلاش وزارت بهداشت برای تأمین داروهای مورد نیاز بیماران از طریق شبکه‌ای متمرکز و تخصصی است.
با این حال، نبود این داروها در داروخانه‌های عمومی می‌تواند چالش‌هایی را برای دسترسی بیماران، به‌ویژه در مناطق دورافتاده، ایجاد کند.عباسیان در ادامه به وضعیت آماری بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی در کشور اشاره کرد و گفت: «طبق آخرین آمار سال گذشته، میزان تعداد بیمارانی که شناسایی شده‌اند، حدود ۲۵ هزار نفر بودند و تعداد بیمارانی که تخمین زده می‌شود، مبتلا به HIV باشند ۴۵ هزار نفر است؛ یعنی بیش از ۵۰ درصد بیمارانی که تخمین زده می‌شود، مبتلا به HIV هستند را شناسایی کرده‌ایم.» این آمار نشان‌دهنده موفقیت نسبی برنامه‌های غربالگری و شناسایی بیماران در ایران است.
با این حال، هنوز حدود ۲۰ هزار نفر از افراد مبتلا به این ویروس شناسایی نشده‌اند که این موضوع نیازمند تقویت برنامه‌های آگاهی‌بخشی و تست‌گیری در سطح جامعه است.رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران همچنین به موفقیت برنامه‌های کنترلی این بیماری در کشور اشاره کرد و افزود: «وقتی که بیماران شناسایی می‌شوند، معمولاً با توجه به برنامه‌های کنترل HIV، برنامه‌های موفقی در ایران هستند، این بیماران مراجعه می‌کنند و به مراکز ارجاع می‌شوند و تحت درمان قرار می‌گیرند و بار ویروسی‌شان به صفر می‌رسد.» این دستاورد، نتیجه تلاش‌های هماهنگ نظام سلامت برای ارائه درمان‌های مؤثر و پیگیری وضعیت بیماران است.
درمان‌های ضدویروسی (ART) که در ایران ارائه می‌شوند، نه‌تنها کیفیت زندگی بیماران را بهبود می‌بخشند، بلکه از انتقال ویروس به دیگران نیز جلوگیری می‌کنند.با وجود این موفقیت‌ها، چالش‌هایی همچنان باقی است. یکی از این چالش‌ها، انگ اجتماعی مرتبط با اچ‌آی‌وی است که می‌تواند مانع از مراجعه افراد برای تست یا درمان شود. بسیاری از افراد به دلیل ترس از قضاوت یا تبعیض، از انجام آزمایش اچ‌آی‌وی خودداری می‌کنند.
این موضوع باعث می‌شود که بخش قابل‌توجهی از بیماران شناسایی‌نشده باقی بمانند و در نتیجه، درمان به‌موقع دریافت نکنند. برای رفع این مشکل، کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی در رسانه‌ها و مدارس تقویت شود تا درک عمومی از این بیماری بهبود یابد و انگ اجتماعی کاهش پیدا کند.از سوی دیگر، تأمین داروهای اچ‌آی‌وی، به‌ویژه داروهای خارجی، می‌تواند تحت تأثیر مسائل اقتصادی و تحریم‌ها قرار گیرد.
اگرچه عباسیان تأکید کرد که اکثر داروهای مورد استفاده تولید داخل هستند، اما وجود داروهای خارجی نیز نشان‌دهنده تلاش برای ارائه گزینه‌های درمانی متنوع است. با این حال، وابستگی به مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری برای توزیع دارو ممکن است برای برخی بیماران، به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار، مشکل‌ساز باشد.
ایجاد شبکه‌ای گسترده‌تر برای توزیع دارو و افزایش دسترسی به مراکز درمانی می‌تواند گامی مؤثر در بهبود وضعیت بیماران باشد. علاوه بر این، نقش مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری در ایران بسیار پررنگ است. این مراکز نه‌تنها داروهای مورد نیاز را در اختیار بیماران قرار می‌دهند، بلکه خدمات مشاوره‌ای و حمایتی نیز ارائه می‌کنند.
این خدمات شامل آموزش بیماران در مورد نحوه مدیریت بیماری، رعایت رژیم درمانی و پیشگیری از انتقال ویروس به دیگران است.این رویکرد جامع، به بیماران کمک می‌کند تا نه‌تنها از نظر جسمی، بلکه از نظر روانی و اجتماعی نیز مورد حمایت قرار گیرند.در نهایت، موفقیت ایران در شناسایی بیش از ۵۰ درصد بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی و رساندن بار ویروسی آن‌ها به صفر، نشانه‌ای از تعهد نظام سلامت به کنترل این بیماری است.
با این حال، برای دستیابی به هدف جهانی پایان دادن به اپیدمی اچ‌آی‌وی تا سال ۲۰۳۰، نیاز به تلاش‌های بیشتری در زمینه شناسایی بیماران باقی‌مانده، کاهش انگ اجتماعی و بهبود دسترسی به داروها و خدمات درمانی وجود دارد. تقویت همکاری بین بخش‌های مختلف، از جمله سازمان‌های دولتی، نهادهای مدنی و رسانه‌ها، می‌تواند به تحقق این هدف کمک کند.
ایران در مسیر مبارزه با ایدز پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته است، اما همچنان راه درازی در پیش دارد. اظهارات رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران نشان‌دهنده عزم جدی نظام سلامت برای کنترل این بیماری است. با تمرکز بر آموزش عمومی، گسترش دسترسی به تست و درمان و کاهش موانع اجتماعی، می‌توان امیدوار بود که تعداد بیشتری از بیماران شناسایی و درمان شوند و کیفیت زندگی آن‌ها بهبود یابد.
ثبت دیدگاه