دریانیوز// کشاورزی به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد ایران، نقشی حیاتی در تأمین امنیت غذایی، اشتغال‌زایی و توسعه پایدار کشور ایفا می‌کند.
بااین‌حال، چالش‌های متعددی از جمله مهاجرت روستاییان به شهرها، عدم رعایت الگوی کشت، فقدان زیرساخت‌های صادراتی و صنایع تبدیلی و کمبود آموزش‌های تخصصی، این بخش را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده است.
برای جلوگیری از حاشیه‌نشینی، افزایش بهره‌وری کشاورزی و ارتقای جایگاه اقتصادی کشاورزان، لازم است سیاست‌گذاری‌های جامع و هدفمندی در حوزه‌های مختلف اجرا شود. این یادداشت به بررسی این مسائل و ارائه راهکارهایی برای حمایت از کشاورزان، به‌ویژه در منطقه هرمزگان، می‌پردازد.
* مهاجرت روستاییان و خطر حاشیه‌نشینی
یکی از معضلات اصلی مناطق روستایی ایران، مهاجرت گسترده به شهرها و به‌تبع آن، گسترش پدیده حاشیه‌نشینی است. این پدیده نه‌تنها باعث کاهش نیروی کار در مناطق روستایی و تضعیف تولید کشاورزی می‌شود، بلکه مشکلات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی متعددی را در شهرها به دنبال دارد.
مهاجرت روستاییان عمدتاً به دلیل نبود درآمد پایدار، کمبود زیرساخت‌های رفاهی و عدم حمایت کافی از فعالیت‌های کشاورزی رخ می‌دهد. برای مقابله با این چالش، باید شرایطی فراهم شود که کشاورزی به‌عنوان یک حرفه سودآور و پایدار، انگیزه ماندگاری روستاییان را تقویت کند.اولین گام، تقویت زیرساخت‌های روستایی است.
دسترسی به آب، برق، جاده‌های مناسب و امکانات بهداشتی و آموزشی می‌تواند کیفیت زندگی در روستاها را بهبود بخشد. علاوه بر این، ارائه تسهیلات مالی با بهره پایین و بازپرداخت بلندمدت به کشاورزان، امکان سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین کشاورزی و افزایش بهره‌وری را فراهم می‌کند. ایجاد تعاونی‌های کشاورزی نیز می‌تواند با تجمیع منابع و کاهش هزینه‌ها، به پایداری اقتصادی کشاورزان کمک کند.
* الگوی کشت و ضرورت اعتمادسازی
یکی از مشکلات اساسی در کشاورزی ایران، عدم رعایت الگوی کشت متناسب با نیاز بازار و شرایط اقلیمی است. در بسیاری از موارد، تولید بیش از حد برخی محصولات باعث اشباع بازار و کاهش قیمت‌ها می‌شود. این موضوع کشاورزان را در شرایطی قرار می‌دهد که ترجیح می‌دهند محصولاتشان روی زمین بماند تا متحمل هزینه‌های برداشت و حمل‌ونقل شوند.
برای حل این مشکل، اعتمادسازی میان کشاورزان و سیاست‌گذاران ضروری است.دولت و نهادهای مرتبط باید با ارائه اطلاعات دقیق و به‌روز درباره نیازهای بازار داخلی و خارجی، کشاورزان را به سمت کشت محصولاتی هدایت کنند که تقاضای کافی برای آن‌ها وجود دارد.
این امر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی بین وزارت جهاد کشاورزی، تشکل‌های کشاورزی و بازارهای هدف است. همچنین، اجرای طرح‌های کشت قراردادی می‌تواند دغدغه کشاورزان را برای فروش محصولات کاهش دهد. در این مدل، قراردادهای پیش‌خرید با قیمت‌های تضمین‌شده، ریسک اقتصادی کشاورزان را به حداقل می‌رساند و انگیزه آن‌ها را برای رعایت الگوی کشت افزایش می‌دهد.
* نقش پایانه‌های صادراتی و صنایع تبدیلی در هرمزگان
استان هرمزگان به دلیل موقعیت استراتژیک و دسترسی به آب‌های آزاد، پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به قطب صادرات محصولات کشاورزی، باغی و شیلاتی دارد. بااین‌حال، نبود پایانه‌های صادراتی مجهز و صنایع تبدیلی و تکمیلی، باعث شده است که بخش عمده‌ای از محصولات این منطقه به‌صورت خام فروخته شود یا به دلیل نبود بازار مناسب، از بین برود.
ایجاد پایانه‌های صادراتی مدرن در هرمزگان می‌تواند امکان دسترسی مستقیم کشاورزان به بازارهای بین‌المللی را فراهم کند و دست دلالان را کوتاه نماید.علاوه بر این، توسعه صنایع تبدیلی و بسته‌بندی، ارزش افزوده محصولات را افزایش می‌دهد.
برای مثال، تبدیل گوجه‌فرنگی به رب، کنسانتره یا محصولات فرآوری‌شده، یا بسته‌بندی خرما و مرکبات به‌صورت بازارپسند، نه‌تنها از ضایعات محصولات جلوگیری می‌کند، بلکه سودآوری بیشتری برای کشاورزان به همراه دارد. این صنایع همچنین می‌توانند فرصت‌های شغلی جدیدی در مناطق روستایی ایجاد کنند و از مهاجرت به شهرها بکاهند.
برای تحقق این هدف، دولت باید با ارائه مشوق‌های مالی و معافیت‌های مالیاتی، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را در این حوزه ترغیب کند.
* آموزش و ارتباط مستمر با کشاورزان
یکی از گلایه‌های رایج کشاورزان، کمبود آموزش‌های تخصصی و ارتباط ضعیف با کارشناسان کشاورزی است. بسیاری از کشاورزان به دلیل عدم آگاهی از روش‌های نوین کشاورزی، استفاده صحیح از بذر، کود و سم، یا راه‌های مقابله با بیماری‌های دامی و گیاهی، متحمل خسارات سنگینی می‌شوند.
برگزاری دوره‌های آموزشی منظم و کاربردی در زمینه‌هایی مانند کشاورزی دقیق، مدیریت منابع آب و کنترل آفات، می‌تواند بهره‌وری کشاورزی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد.علاوه بر این، تقویت ارتباط کارشناسان حوزه کشاورزی با کشاورزان از طریق بازدیدهای میدانی، تشکیل گروه‌های مشاوره‌ای و استفاده از فناوری‌های دیجیتال مانند اپلیکیشن‌های آموزشی، می‌تواند مشکلات این حوزه را کاهش دهد.
ایجاد شبکه‌های اطلاع‌رسانی محلی برای ارائه هشدارهای به‌موقع درباره بیماری‌ها، تغییرات آب‌وهوایی، و نیازهای بازار، نیز به کشاورزان کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.
* کشت قراردادی؛ راهکاری برای کاهش دغدغه‌های کشاورزان
کشت قراردادی یکی از راهکارهای مؤثر برای کاهش ریسک اقتصادی کشاورزان و افزایش اعتماد آن‌ها به سیستم‌های حمایتی است. در این روش، دولت بخش های مرتبط با کشاورزی با کشاورزان قراردادهایی منعقد می‌کنند که در آن‌ها، خرید محصول با قیمت مشخص تضمین می‌شود و البته حمایت هایی نظیر توزیع بذر،کود و سم و اعزام کارشناسان کشاورزی را خواهند داشت.
این مدل نه‌تنها دغدغه فروش محصول را برطرف می‌کند، بلکه با تأمین نهاده‌های کشاورزی مانند بذر و کود با قیمت مناسب، هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد. در هرمزگان، این طرح می‌تواند برای محصولاتی مانند خرما، مرکبات و صیفی‌جات و… با موفقیت اجرا شود، به‌ویژه اگر با توسعه صنایع تبدیلی و صادراتی همراه باشد.
* حمایت از کشاورزان
حمایت همه‌جانبه از کشاورزان، نه‌تنها به توسعه پایدار روستایی و جلوگیری از مهاجرت به شهرها کمک می‌کند، بلکه می‌تواند اقتصاد کشور را از طریق افزایش تولید و صادرات محصولات کشاورزی تقویت کند.
در استان هرمزگان، ایجاد پایانه‌های صادراتی، توسعه صنایع تبدیلی و بسته‌بندی، اجرای الگوی کشت مناسب، برگزاری دوره‌های آموزشی و ترویج کشت قراردادی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند جایگاه این منطقه را به‌عنوان یک قطب کشاورزی و صادراتی ارتقا دهد.
این اقدامات نیازمند هماهنگی بین دستگاه‌های دولتی، اتحادیه ها و تشکل های مرتبط با حوزه کشاورزی ،بخش خصوصی و خود کشاورزان است. با اجرای سیاست‌های هدفمند و اعتمادسازی، می‌توان انگیزه کشاورزان را برای ادامه فعالیت در روستاها تقویت کرد و از معضل حاشیه‌نشینی جلوگیری نمود. آینده کشاورزی ایران، به‌ویژه در مناطقی مانند هرمزگان، در گرو حمایت‌های عملی و پایدار از این قشر زحمت‌کش است.
ثبت دیدگاه