تداوم حمایت ‌های بهزیستی هرمزگان در دو جبهه «مسکن» و «مبارزه با اعتیاد»

دریانیوز// اداره کل بهزیستی استان هرمزگان طی سال‌های اخیر نقش بسیار مؤثری در حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، به‌ویژه در دو حوزه کلیدی «تأمین مسکن» و «درمان و ساماندهی معتادین متجاهر» داشته است.
این دو حوزه ارتباط مستقیم و عمیقی با امنیت روانی و اجتماعی جامعه دارند. به همین دلیل، در گفتگویی تفصیلی با سامیه جهانشاهی، مدیرکل بهزیستی استان هرمزگان، درباره اقدامات، چالش‌ها و برنامه‌های پیش‌روی این نهاد، به بحث نشستیم.
دریا : در ابتدا لطفاً بفرمایید چه تعداد از جمعیت استان تحت پوشش خدمات بهزیستی قرار دارند و مأموریت اصلی بهزیستی در استان چیست؟
در حال حاضر، حدود ۱۵۰ هزار نفر از جمعیت استان هرمزگان تحت پوشش مستقیم خدمات بهزیستی قرار دارند که این رقم نشان‌دهنده حجم بالای نیاز به حمایت و خدمات تخصصی در استان است. مأموریت اصلی ما پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، توانمندسازی اقشار در معرض خطر و ارائه خدمات تخصصی در حوزه‌های اجتماعی، توانبخشی و پیشگیری است. ما
تلاش می‌کنیم با آموزش، آگاهی‌بخشی، مشاوره‌های روان‌شناختی و مددکاری اجتماعی، بستر کاهش آسیب‌ها را فراهم کرده و کیفیت زندگی این افراد را ارتقا دهیم. هدف اصلی ما، کاهش آسیب‌های اجتماعی و بازگرداندن افراد به چرخه سالم زندگی است.
دریا : در حوزه مسکن مددجویان، بهزیستی چه برنامه‌هایی را در سال جاری در نظر گرفته است؟
مسکن یکی از مهم‌ترین نیازهای پایه‌ای اقشار آسیب‌پذیر است که بهزیستی در این زمینه برنامه‌های گسترده‌ای دارد. در سال ۱۴۰۳، سقف کمک‌های بلاعوض برای ساخت یا تکمیل واحدهای مسکونی مددجویان را تا ۲۰۰ میلیون تومان افزایش دادیم. این کمک‌ها از منابع ملی سازمان بهزیستی کشور تأمین می‌شود و در قالب دستورالعمل جدیدی در حال توسعه است تا بتوانیم تعداد بیشتری از مددجویان را تحت پوشش قرار دهیم. همچنین توجه ویژه‌ای به تکمیل واحدهای نیمه‌تمام از سال‌های قبل داریم تا این پروژه‌ها به بهره‌برداری برسند و سریع‌تر به دست مددجویان برسد.
دریا : آیا حمایت‌هایی هم برای مستأجران در نظر گرفته شده است؟
بله، قطعاً. در قالب طرح ودیعه مسکن، مبلغی به صورت کمک بلاعوض تا سقف ۷۰ میلیون تومان به خانوارهای واجد شرایط پرداخت می‌شود. این حمایت به مستأجرانی تعلق می‌گیرد که شرایط دریافت آن را داشته باشند. علاوه بر این، برای دهک‌های اول تا سوم جامعه، تسهیلات قرض‌الحسنه مسکن تا سقف ۱۵۰ میلیون تومان با نرخ بهره پایین و بازپرداخت بلندمدت ارائه می‌شود تا بتوانند مشکلات مسکن خود را به صورت اساسی‌تر حل کنند. هدف ما این است که علاوه بر حمایت‌های بلاعوض، با ارائه تسهیلات مناسب، امکان خانه‌دار شدن یا بهبود شرایط سکونت این خانوارها را فراهم کنیم.
دریا : عملکرد بهزیستی هرمزگان در حوزه مسکن طی سال گذشته چگونه بوده است؟
در سال ۱۴۰۲، ما موفق شدیم ۳۵۸ واحد مسکونی را به مددجویان استان واگذار کنیم. این واگذاری‌ها شامل ساخت واحدهای جدید، تکمیل واحدهای نیمه‌تمام و همچنین خرید و مناسب‌سازی واحدهای موجود بوده است. این تعداد قابل توجه نشان می‌دهد که ما در مسیر توانمندسازی خانواده‌های تحت پوشش گام‌های مؤثری برداشته‌ایم. البته، برنامه ما این است که با جذب اعتبارات جدید و بهبود فرآیندها، این آمار را در سال جاری افزایش دهیم تا تعداد بیشتری از مددجویان از مسکن مناسب بهره‌مند شوند.
دریا : نقش بهزیستی در حوزه ساماندهی معتادین متجاهر چگونه است؟
ساماندهی معتادین متجاهر یکی از حوزه‌های بسیار مهم و حساس کاری بهزیستی است که به صورت بین‌بخشی و با همکاری دستگاه‌های مختلف از جمله شهرداری، نیروی انتظامی، دادستانی و دانشگاه علوم پزشکی انجام می‌شود. معتاد متجاهر، به فردی گفته می‌شود که تمایلی به درمان ندارد، به صورت علنی مواد مصرف می‌کند، فاقد سرپرست مؤثر است و وضعیت جسمی و روانی او بحرانی است. این افراد با دستور قضایی جمع‌آوری شده و پس از غربالگری اولیه در سامان‌سرا، در صورت نیاز به مرکز ماده ۱۶ منتقل می‌شوند تا تحت درمان و نگهداری قرار گیرند.
دریا : آیا ظرفیت مراکز ماده ۱۶ در استان کافی است؟
متأسفانه خیر. در استان فقط یک مرکز ماده ۱۶ با ظرفیت اسمی ۴۴۰ نفر فعال است که این ظرفیت پاسخگوی حجم واقعی معتادین متجاهر نیازمند درمان نیست. از طرف دیگر، حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد معتادین متجاهر حاضر در استان، غیر بومی هستند که این امر باعث اشغال ظرفیت‌های موجود و محدود شدن خدمات برای معتادین بومی شده است.
دریا : برای مشکل حضور معتادین غیر بومی چه راهکارهایی مطرح شده است؟
ما پیشنهاد داده‌ایم که معتادین غیر بومی با هماهنگی مراجع قضایی به استان‌های مبدأ خود بازگردانده شوند، به جای آنکه در استان ما رها شوند. این کار ضمن آزادسازی ظرفیت مراکز ماده ۱۶، موجب می‌شود این افراد در محیط زندگی خودشان و نزدیک به خانواده و دوستانشان مراحل بازپروری و بازتوانی را طی کنند که اثربخشی درمان را افزایش می‌دهد.
دریا : در مواقعی که ظرفیت مراکز ماده ۱۶ تکمیل است، چه خدماتی ارائه می‌شود؟
در این شرایط، مراکز کاهش آسیب یا DIC ها به عنوان پناهگاه‌های شبانه و موقت فعال می‌شوند. در استان هرمزگان، در بندرعباس دو مرکز ویژه مردان، یک مرکز ویژه زنان و در میناب یک مرکز سیار کانکسی فعالیت دارند. این مراکز از ساعت ۱۹ تا ۷ صبح خدماتی مثل یک وعده غذای گرم، استحمام، خدمات بهداشتی، پوشاک و مشاوره روانشناختی ارائه می‌کنند. همچنین اگر فردی مشکوک به HIV یا بیماری‌های خاص باشد، به مراکز تخصصی ارجاع داده می‌شود. این اقدامات تا حد زیادی از آسیب‌های اجتماعی کاسته و بستر بازتوانی را فراهم می‌کند.
دریا : بهزیستی چگونه میان حفظ کرامت انسانی و مدیریت آسیب‌های اجتماعی تعادل برقرار می‌کند؟
برای ما حفظ کرامت انسانی اصل بنیادین و غیرقابل چشم‌پوشی است. در همه برنامه‌ها و خدمات، چه در حوزه اعتیاد و چه در حوزه مسکن، رویکرد ما کاملاً اجتماعی، تخصصی و انسانی است. هدف ما حل ظاهری مشکلات نیست، بلکه بازگرداندن فرد به چرخه زندگی سالم و توانمند است. این مسیر نیازمند همکاری میان دستگاه‌ها، حمایت مردم و ایجاد فضای همدلی و همراهی است تا جامعه‌ای با آرامش روانی و امنیت اجتماعی بیشتر شکل بگیرد.
دریا : در حوزه حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر مانند زنان آسیب‌دیده و کودکان خیابانی چه اقداماتی انجام شده است؟
ما توجه ویژه‌ای به این گروه‌ها داریم و در حوزه سلامت اجتماعی، حمایت از زنان آسیب‌دیده، کودکان خیابانی و معتادان در حال بهبودی را در اولویت قرار داده‌ایم. به همین منظور، مراکز حمایتی تخصصی ایجاد کرده‌ایم و با سازمان‌های مردم‌نهاد همکاری گسترده‌ای داریم تا خدمات بهتر و هدفمندتری به این گروه‌ها ارائه کنیم. این همکاری‌ها امکان ارائه خدمات تخصصی و کاهش آسیب‌های اجتماعی را بیشتر می‌کند و نقش مهمی در بازسازی زندگی این افراد دارد.
دریا : در حوزه توانبخشی چه خدماتی ارائه می‌شود؟
خدمات توانبخشی شامل نگهداری روزانه و شبانه‌روزی، آموزش حرفه‌ای، ارائه وسایل کمک توانبخشی، کمک‌هزینه درمان و حمایت از اشتغال افراد دارای معلولیت است. ما تلاش می‌کنیم که علاوه بر رفع نیازهای جسمی و درمانی، نیازهای اشتغال و توانمندسازی را نیز به‌خوبی پوشش دهیم تا افراد دارای معلولیت بتوانند در جامعه فعال باشند و زندگی با کیفیتی داشته باشند.
دریا : اقدامات پیشگیرانه بهزیستی در زمینه غربالگری و مشاوره ژنتیک چگونه است؟
ما دو طرح پیشگیری را اجرا می‌کنیم:
غربالگری بینایی کودکان ۳ تا ۶ سال که در سال ۱۴۰۳ بیش از ۹۸ درصد کودکان استان تحت پوشش قرار گرفتند. این طرح در پیشگیری از تنبلی چشم و جلوگیری از نابینایی نقش کلیدی دارد.
غربالگری شنوایی نوزادان که در بیمارستان‌ها و زایشگاه‌ها پس از تولد انجام می‌شود و به پیشگیری از اختلالات شنوایی کمک می‌کند. در زمینه مشاوره ژنتیک، با توجه به اینکه حدود ۵۰ درصد معلولیت‌ها منشأ ژنتیکی دارند و همچنین رایج بودن ازدواج‌های فامیلی، این خدمت اهمیت زیادی دارد. مشاوره ژنتیک به صورت رایگان به جامعه هدف ارائه می‌شود و سایر متقاضیان نیز می‌توانند با دریافت یارانه بخشی از هزینه‌های آزمایش‌های ژنتیکی را دریافت کنند. این اقدامات در جهت ارتقای سلامت نسل‌های آینده و کاهش تولد نوزادان دارای اختلالات ژنتیکی انجام می‌شود.
دریا : سخن پایانی شما درباره راهبرد کلی بهزیستی چیست؟
ما باور داریم که توسعه پایدار سلامت اجتماعی بدون توانمندسازی گروه‌های آسیب‌پذیر امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل با تلفیق خدمات مشاوره‌ای، حمایتی، درمانی و توانبخشی، هم در جهت پیشگیری از آسیب‌ها حرکت می‌کنیم و هم فرصت‌های بازگشت افراد به زندگی سالم و فعال را فراهم می‌آوریم. امید داریم با مشارکت همه دستگاه‌ها و حمایت مردم، استان هرمزگان به جامعه‌ای امن‌تر و سالم‌تر تبدیل شود.