دریانیوز//آب، عنصر حیاتی تمدن ایرانی، امروز در آستانه بحرانی بی‌سابقه قرار دارد. تغییرات اقلیمی، خشکسالی‌های پیاپی و سوءمدیریت منابع، امنیت آبی کشور را تهدید می‌کنند و آینده ایران را در معرض چالش‌های زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی قرار داده‌اند.در سرزمینی که تمدن آن بر پایه قنات، باغ ایرانی و معماری سازگار با اقلیم خشک بنا شده، آب همواره جایگاهی مقدس و حیاتی داشته است.
اما امروز، ایران با یکی از جدی‌ترین بحران‌های زیست‌محیطی خود روبه‌روست: بحران آب. این بحران نه‌تنها زندگی روزمره میلیون‌ها ایرانی را تحت تأثیر قرار داده، بلکه به تهدیدی برای امنیت ملی، ثبات اجتماعی و آینده توسعه کشور بدل شده است.
* تغییر اقلیم؛ تهدیدی فراتر از محیط زیست
تغییرات اقلیمی دیگر یک مسئله صرفاً زیست‌محیطی نیست؛ بلکه به تعبیر کارشناسان، یک «تکثیرکننده تهدید» است که بحران‌های موجود را تشدید می‌کند. ایران، به‌دلیل قرار گرفتن در کمربند خشک جهانی، با سرعتی بیش از میانگین جهانی در حال گرم شدن است. این پدیده خود را در قالب کاهش بارندگی، خشکسالی‌های پیاپی، فرسایش خاک، طوفان‌های گرد و غبار و بیابان‌زایی نشان می‌دهد.بر اساس گزارش سازمان ملل، ایران با سرانه آب کمتر از هزار متر مکعب در سال، به‌طور قطعی در دسته «کم‌آبی مطلق» قرار دارد. این رقم، با توجه به جمعیت رو به رشد کشور، زنگ خطری جدی برای آینده است.
* خشکسالی؛ واقعیتی تلخ و پایدار
خشکسالی در ایران دیگر یک پدیده مقطعی نیست، بلکه به واقعیتی پایدار بدل شده است. طبق گزارش سازمان هواشناسی، میزان بارش‌ها در سال جاری نسبت به میانگین بلندمدت ۸۹ درصد کاهش یافته و نیمی از استان‌ها ماه‌هاست حتی یک نوبت بارندگی را تجربه نکرده‌اند. دریاچه ارومیه، زاینده‌رود، تالاب گاوخونی و بسیاری از منابع آبی کشور، در حال خشک شدن یا نابودی کامل هستند.این خشکسالی‌ها نه‌تنها منابع آب سطحی را تهدید می‌کنند، بلکه سطح آب‌های زیرزمینی نیز به‌شدت افت کرده و پدیده فرونشست زمین در بسیاری از مناطق کشور به بحران تبدیل شده است.
* امنیت آبی؛ پیوندی با امنیت ملی
امنیت آبی، به‌عنوان توانایی یک کشور در تأمین پایدار آب برای جمعیت، کشاورزی و صنعت، امروز به یکی از ارکان امنیت ملی ایران بدل شده است. بحران آب می‌تواند منجر به نارضایتی اجتماعی، مهاجرت‌های داخلی، فقر، تنش‌های قومی و حتی درگیری‌های منطقه‌ای بر سر منابع مشترک شود.در شرایطی که بسیاری از کشورهای خاورمیانه با تنش آبی روبه‌رو هستند، ایران نیز در خط مقدم این بحران قرار دارد. توسعه بی‌برنامه شهری، وابستگی شدید به کشاورزی پرمصرف، و نبود سیاست‌های جامع مدیریت منابع، وضعیت را وخیم‌تر کرده‌اند.
* راهکارها؛ از مدیریت تا فرهنگ‌سازی
برای عبور از این بحران، ایران نیازمند یک تحول بنیادین در سیاست‌گذاری، مدیریت منابع و فرهنگ عمومی است. برخی راهکارهای کلیدی عبارتند از:
– اصلاح الگوی کشت و آبیاری در کشاورزی؛ استفاده از آبیاری قطره‌ای و کشت محصولات کم‌آب‌بر.
– بازچرخانی آب خاکستری در شهرها؛ بهره‌گیری از آب مصرف‌شده برای مصارف غیرضروری.
– توسعه فناوری‌های نوین؛ مانند بارورسازی ابرها و تصفیه آب‌های شور.
– آموزش و فرهنگ‌سازی عمومی؛ تغییر رفتار مصرفی مردم و ارتقای آگاهی نسبت به بحران آب.
– همکاری منطقه‌ای و دیپلماسی آبی؛ برای مدیریت منابع مشترک و جلوگیری از تنش‌های مرزی.
آب، بیش از هر زمان دیگر، به مسئله‌ای حیاتی برای آینده ایران بدل شده است. اگر امروز اقدام نکنیم، فردا ممکن است دیر باشد. بحران آب، بحران تمدن است؛ تمدنی که روزگاری با قنات و باغ ایرانی، هنر مدیریت آب را به جهان آموخت، امروز باید با همان خرد و اراده، راهی برای نجات خود بیابد.امنیت آبی، امنیت ملی است. آینده ایران، در گرو تصمیمات امروز ماست.
ثبت دیدگاه