دریانیوز// هرمزگان، استانی با ظرفیت‌های بی‌نظیر اقتصادی و فرهنگی، امروز در معرض تهدیدی خاموش اما مرگبار قرار دارد: بافت‌های فرسوده شهری و روستایی، مدارس غیراستاندارد و بازارهای قدیمی که هر لحظه ممکن است به تلی از آوار تبدیل شوند.
این تهدید، جان و مال شهروندان را به خطر انداخته و آینده نسل‌های بعدی را نیز در معرض خطر قرار داده است. در سال‌های اخیر، گزارش‌های متعددی از ریزش خودبه‌خود خانه‌ها در محله‌هایی مانند آیت‌الله غفاری بندرعباس، به‌ویژه پس از بارندگی‌های شدید، منتشر شده است.
البته گهگاهی هم برخی از املاک بدلیل فرسودگی زیاد،خودبخود فرو می ریزند که هفته قبل هم یک‌خانه دیگر در این محله تخریب شد. این حوادث تلخ، زنگ خطری است که اگر به موقع شنیده نشود، می‌تواند به فاجعه‌ای بزرگ منجر شود.
* بحران بافت فرسوده در هرمزگان
بافت‌های فرسوده در بندرعباس و دیگر شهرهای هرمزگان، به‌ویژه در محله‌های قدیمی و کم‌برخوردار، به یک بحران جدی تبدیل شده‌اند. خانه‌هایی که سال‌هاست بدون بازسازی رها شده‌اند و درواقع ساکنان محروم توان بازسازی نداشته اند، در برابر کوچک‌ترین تکانه‌های طبیعی مانند بارندگی یا زلزله تاب مقاومت ندارند.
در محله آیت‌الله غفاری بندرعباس و حتی سایر محلات حاشیه ای و بافت فرسوده، بارها شاهد ریزش خانه‌ها بوده‌ایم؛ برخی به‌صورت خودبه‌خود و برخی در پی بارش‌های فصلی و یا اندک زمین لرزه. این سناریوی تلخ در بسیاری از محلات این شهر و حتی روستاهای اطراف تکرار می‌شود.
کارشناسان هشدار داده‌اند که در صورت وقوع زلزله‌ای حتی با شدت متوسط، صدها یا شاید هزاران خانه در این مناطق تخریب خواهند شد. این فاجعه احتمالی، نه تنها خسارات مالی هنگفتی به دنبال خواهد داشت، بلکه جان هزاران نفر از شهروندان را تهدید می‌کند.
ساکنان این مناطق که عمدتاً از اقشار کم‌درآمد و محروم جامعه هستند، توان مالی برای بازسازی خانه‌های خود ندارند. اینجاست که نقش دولت، نهادهای عمومی،خیرین،نهادهای انقلابی و به‌ویژه صنایع و بنگاه‌های اقتصادی در قالب مسئولیت‌های اجتماعی بیش از پیش برجسته می‌شود.
* مدارس فرسوده آینده‌ای در خطر
یکی از نگران‌کننده‌ترین جنبه‌های این بحران، وضعیت بیش از ۳۰۰ مدرسه غیراستاندارد و فرسوده در هرمزگان است. مدارسی که دیوارها و سقف‌هایشان ترک خورده و هر لحظه ممکن است فاجعه‌ای انسانی را رقم بزنند. دانش‌آموزان، آینده‌سازان این سرزمین، در چنین شرایط ناامنی تحصیل می‌کنند.
آیا می‌توان تصور کرد که در صورت وقوع زلزله، چه سرنوشتی در انتظار این کودکان و نوجوانان خواهد بود؟ بازسازی این مدارس، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت فوری است. هر روز تأخیر در این امر، به معنای به خطر انداختن جان هزاران دانش‌آموز است.
* بازار قدیم بندرعباس تهدیدی برای بازاریان و مشتریان
بازار قدیم بندرعباس، به‌عنوان یکی از مراکز اقتصادی و فرهنگی این شهر، خود نمادی از فرسودگی است. ترک‌خوردگی دیوارها و سقف‌های این بازار، خطری آشکار برای بازاریان و مشتریانی است که روزانه در این مکان تردد می‌کنند.
این بازار، که روزگاری قلب تپنده اقتصاد بندرعباس بود، اکنون به دلیل بی‌توجهی به بازسازی و ایمن‌سازی، به تهدیدی برای جان و مال مردم تبدیل شده است. بازسازی این بازار، نه تنها به حفظ هویت فرهنگی شهر کمک می‌کند، بلکه از بروز فاجعه‌ای انسانی جلوگیری خواهد کرد.
* مسئولیت اجتماعی صنایع، فرصتی برای نجات
در این میان، نقش صنایع و بنگاه‌های اقتصادی در هرمزگان، به‌ویژه در راستای ایفای مسئولیت‌های اجتماعی، غیرقابل انکار است. خوشبختانه، قانون برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه، فرصتی بی‌نظیر برای این مراکز اقتصادی فراهم کرده است.
به گفته جعفر احسانی‌مهر، مدیرکل امور مالیاتی هرمزگان، بر اساس بند «خ» ماده ۲۰ این قانون، هزینه‌هایی که صنایع در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی صرف می‌کنند، برای اولین بار از اصل مالیات پرداختی آنها کسر خواهد شد. این یک مشوق بزرگ برای بنگاه‌های اقتصادی است تا با مشارکت در بازسازی بافت‌های فرسوده، مدارس و بازارهای قدیمی، هم به وظایف اجتماعی خود عمل کنند و هم از مزایای مالیاتی بهره‌مند شوند.
در سال‌های گذشته، هزینه‌های مسئولیت اجتماعی از کل درآمد مشمول مالیات کسر می‌شد، اما این تغییر در قانون برنامه هفتم، انگیزه‌ای مضاعف برای صنایع ایجاد کرده است. این بنگاه‌ها می‌توانند با سرمایه‌گذاری در بازسازی املاک فرسوده، نه تنها به بهبود شرایط زندگی مردم محروم کمک کنند، بلکه بخشی از تعهدات مالیاتی خود را نیز به این شکل ایفا کنند. این یک بازی برد-برد است که هم به نفع جامعه و هم به نفع صنایع خواهد بود.
* چرا بازسازی ضروری است؟
بازسازی بافت‌های فرسوده، مدارس و بازارهای قدیمی در هرمزگان، تنها یک پروژه عمرانی نیست؛ بلکه یک اقدام حیاتی برای حفظ جان و مال شهروندان است. تجربه نشان داده که بی‌توجهی به این موضوع، می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد.
زلزله‌های گذشته در ایران، مانند زلزله بم و…، نشان داده‌اند که بافت‌های فرسوده و غیراستاندارد، اولین قربانیان بلایای طبیعی هستند. در هرمزگان، که در منطقه‌ای زلزله‌خیز قرار دارد، این خطر دوچندان است. علاوه بر این، بازسازی این مناطق می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی ساکنان، افزایش ارزش املاک و رونق اقتصادی منجر شود.
ایجاد فضاهای آموزشی ایمن برای دانش‌آموزان، نه تنها به ارتقای سطح آموزش کمک می‌کند، بلکه آرامش خاطر خانواده‌ها را نیز به دنبال خواهد داشت. بازسازی بازار قدیم بندرعباس نیز می‌تواند این مکان را به جاذبه‌ای گردشگری و اقتصادی تبدیل کند که هم برای شهر درآمدزایی کند و هم هویت تاریخی آن را حفظ نماید.
* چه باید کرد؟
برای جلوگیری از فاجعه‌ای قریب‌الوقوع، اقدامات زیر ضروری است: ۱٫ تدوین برنامه جامع بازسازی: دولت و نهادهای محلی باید برنامه‌ای مدون و زمان‌بندی‌شده برای بازسازی بافت‌های فرسوده، مدارس و بازارهای قدیمی تدوین کنند.
۲٫ مشارکت صنایع و بنگاه‌های اقتصادی: با استفاده از ظرفیت قانون برنامه هفتم، صنایع باید تشویق شوند تا در پروژه‌های بازسازی مشارکت کنند.
۳٫ حمایت از اقشار محروم: ارائه تسهیلات کم‌بهره و یارانه‌های دولتی برای بازسازی خانه‌های ساکنان کم‌درآمد ضروری است.
۴٫ نظارت دقیق بر استانداردسازی: تمام پروژه‌های بازسازی باید تحت نظارت دقیق مهندسی انجام شوند تا از ایمنی و پایداری سازه‌ها اطمینان حاصل شود.
۵٫ آموزش و آگاهی‌بخشی: اطلاع‌رسانی به شهروندان درباره خطرات بافت‌های فرسوده و ضرورت بازسازی، می‌تواند مشارکت عمومی را افزایش دهد.
* زمان اقدام است
هرمزگان در آستانه فاجعه‌ای قرار دارد که با اقدام به‌موقع می‌توان از آن پیشگیری کرد. بافت‌های فرسوده، مدارس غیراستاندارد و بازارهای قدیمی، تهدیدی جدی برای جان و مال مردم هستند. قانون برنامه هفتم توسعه، فرصتی طلایی برای صنایع و بنگاه‌های اقتصادی فراهم کرده تا با مشارکت در بازسازی این مناطق، هم به وظایف اجتماعی خود عمل کنند و هم از مزایای مالیاتی بهره‌مند شوند. اما این فرصت، تنها در صورتی مثمرثمر خواهد بود که با عزمی جدی و همکاری همه‌جانبه دولت، صنایع و مردم همراه شود. پیش از آنکه زلزله یا بارندگی بعدی فاجعه‌ای انسانی رقم بزند، باید دست به کار شد. آینده هرمزگان و امنیت شهروندان، در گرو اقدام امروز ماست.
ثبت دیدگاه