دریانیوز// در کوچه‌های قدیمی بندرعباس، چهره‌هایی با پوستی تیره و موهای فر، گواه زنده تاریخ پرفرازونشیب این شهرند. آنان بازماندگان نسلی هستند که اجدادشان روزگاری از زنگبار به این سواحل کوچ کردند، اما امروز جزئی جدایی‌ناپذیر از هویت رنگارنگ جنوب ایران محسوب می‌شوند.
از قرن هفدهم تا اوایل سده بیستم، هزاران آفریقایی از سرزمین‌هایی چون سودان، کنگو و موزامبیک با کشتی‌های عمانی و سواحلی به بندرعباس رسیدند. این کوچ اجباری نه تنها جامعه، که فرهنگ، موسیقی، خوراک و حتی زبان این منطقه را دگرگون کرد؛ داستانی که به فرصتی برای پیوند تمدن‌ها تبدیل شد.در دوران قاجار، بندرعباس به یکی از کانون‌های اصلی تجارت در خلیج فارس تبدیل شده بود.
آفریقایی ها در مزارع خرما، صید مروارید یا خانه‌های اشرافی به کار گرفته می‌شدند. سِر آرنولد ویلسون، سیاستمدار بریتانیایی، در کتاب «خلیج فارس» (۱۹۲۸) از آوازهای شادمانه آفریقایی تباران بندرعباس می‌نویسد که «گویا از جنگل‌های کنیا به گوش می‌رسید». بسیاری از آنان میراث فرهنگی خود را در تاروپود این شهر تنیدند.موسیقی جنوب ایران گویای این آمیختگی است.
ساز تمبورا که در مراسم آیینی «زار» نواخته می‌شود، شباهت چشمگیری به تنبورهای آفریقای شرقی دارد. رقص گروهی لیوا با ضرب‌آهنگ پاها بر زمین، یادآور حرکات قبیله‌های سواحیلی است و آوازهای فنگاری ماهیگیران، بازتابی از نواهای کار جمعی در مزارع است. یک مردم‌شناس موسیقی، تأکید می‌کند که حتی ضرب‌آهنگ «جاهله بندری» ریشه در ریتم‌های قوم بانتو در آفریقای مرکزی دارد.معماری بندرعباس نیز ردپای این دیاسپورا را حفظ کرده است.
بادگیرهای گلی با طراحی مشابه کلبه‌های سودانی، پنجره‌های مشبک چوبی الهام‌گرفته از هنر زنگبار و رنگ‌های اخرایی یادآور نقاشی‌های ماسای‌ها، همگی حکایت از تأثیرات آفریقایی دارند. در آشپزخانه‌های بندرعباس نیز این پیوند مشهود است: مچبوس با ادویه کاری و ماهی، وامدار غذای آفریقایی-عمانی «مچبو» است، کوفته خرما یادآور «مایفه» سومالیایی است و قاووت، شبیه به «اوجی» نیجریه‌ای است.
بانوی سالخورده بندرعباسی با ریشه‌های زنگباری، خاطرنشان می‌کند: «پدرم طرز تهیه هریسه موز را از اجدادش آموخت که از کنیا به اینجا آمده بودند.»آیین‌های درمانی نیز از این همزیستی فرهنگی بی‌بهره نمانده‌اند. مراسم «زار» با نوای تمبورا و رقص‌های موزون، برای دفع بیماری و چشم‌زخم برگزار می‌شود.
بیماران با دستبندهای صدفی «مکونگا» درمان می‌شوند و نام ارواحی مانند «پامبا» و «کینجامبی» در این آیین، مستقیم از زبان سواحیلی به جنوب ایران رسیده است.امروز میراث آفریقا در بندرعباس تنها یادگار موزه‌ها نیست. در نغمه‌های تمبورایی که از خانه‌های قدیمی به گوش می‌رسد، در عطر ادویه‌های تند مچبوس روح یک فرهنگ فرامرزی جریان دارد. این شهر به ما می‌آموزد که تاریخ می‌تواند به داستانی از همزیستی و مهر تبدیل گردد.
ثبت دیدگاه