دریانیوز// اخیراً اظهارات محمدصادق عظیمی‌فر، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، در خصوص منتفی شدن پروژه پتروپالایشگاه شهید سلیمانی به دلیل عدم پیشرفت و اولویت‌بندی طرح‌های دیگر، بحث‌های زیادی را در محافل صنعتی و اقتصادی کشور به دنبال داشته است.
این تصمیم در حالی اعلام شده که پتروپالایشگاه شهید سلیمانی به عنوان یکی از طرح‌های کلیدی در راستای توسعه صنعت پالایش و پتروشیمی کشور تعریف شده بود. این گزارش با هدف بررسی اهمیت این پروژه، چالش‌های پیش‌رو و دلایلی که منتفی شدن آن می‌تواند تبعات منفی برای کشور داشته باشد، نگارش شده است. در ادامه، به تحلیل ضرورت ادامه این پروژه و ارائه راهکارهایی برای رفع موانع آن پرداخته خواهد شد.
اهمیت استراتژیک پتروپالایشگاه شهید سلیمانی
صنعت پالایش و پتروشیمی ایران به عنوان یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد کشور، نقش بسزایی در تولید ارزش افزوده، کاهش وابستگی به صادرات نفت خام و تأمین نیازهای داخلی به فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی دارد.
پتروپالایشگاه‌ها، به دلیل یکپارچگی زنجیره تولید از پالایش نفت خام تا تولید محصولات پتروشیمی، از مزیت‌های اقتصادی و زیست‌محیطی قابل توجهی برخوردار هستند. پتروپالایشگاه شهید سلیمانی با ظرفیت پیش‌بینی‌شده ۳۰۰ هزار بشکه در روز، می‌توانست به یکی از پروژه‌های محوری در تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و افزایش خودکفایی کشور تبدیل شود.
این پروژه نه تنها می‌توانست به افزایش تولید فرآورده‌های با ارزش افزوده بالا کمک کند، بلکه با ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، توسعه مناطق کمتر برخوردار، و تقویت زنجیره تأمین داخلی، تأثیرات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای به همراه داشته باشد. علاوه بر این، در شرایطی که تحریم‌های بین‌المللی همچنان فشارهایی را بر اقتصاد ایران وارد می‌کنند، تکمیل چنین پروژه‌هایی می‌تواند به افزایش تاب‌آوری اقتصادی کشور کمک کند.
چالش‌های پیش‌روی پروژه
بر اساس اظهارات مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش، مهم‌ترین مانع پیش‌روی پروژه پتروپالایشگاه شهید سلیمانی، عدم تأمین مالی مناسب و پیشرفت ناچیز (کمتر از ۵ درصد) است.
این پروژه، مانند بسیاری از طرح‌های مشابه، به سرمایه‌گذاری کلانی نیاز دارد که به گفته عظیمی‌فر، حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار برای طرح‌های پالایشی مشابه برآورد شده است. عدم شفافیت در برنامه‌ریزی مالی و ناتوانی سهامداران در تأمین منابع مالی مورد نیاز، از جمله دلایلی است که به توقف پروژه منجر شده است.
علاوه بر این، به نظر می‌رسد هماهنگی ناکافی میان سهامداران، به‌ویژه هلدینگ خلیج فارس به عنوان یکی از سهامداران اصلی و تمرکز این هلدینگ بر تکمیل پروژه‌های با پیشرفت بالاتر (بیش از ۶۰-۷۰ درصد)، از دیگر عوامل مؤثر در توقف پروژه بوده است. همچنین، فقدان پشتوانه مالی مشخص در زمان تعریف پروژه و عدم انجام مطالعات امکان‌سنجی جامع، به پیچیدگی‌های موجود افزوده است.
چرا منتفی شدن پروژه اشتباه است؟
از دست رفتن فرصت‌های اقتصادی: منتفی شدن پتروپالایشگاه شهید سلیمانی به معنای از دست رفتن فرصت‌های اقتصادی عظیمی است که می‌توانست از طریق تولید محصولات با ارزش افزوده بالا، افزایش صادرات و کاهش وابستگی به واردات فرآورده‌های نفتی محقق شود. این پروژه می‌توانست به تقویت جایگاه ایران در بازارهای جهانی پتروشیمی کمک کند.
تأثیرات منفی بر اعتماد سرمایه‌گذاران: توقف پروژه‌های بزرگ مانند پتروپالایشگاه شهید سلیمانی می‌تواند پیامدهای منفی بر اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی داشته باشد. این امر ممکن است تمایل سرمایه‌گذاران به مشارکت در پروژه‌های مشابه در آینده را کاهش دهد.
تضعیف اهداف اقتصاد مقاومتی: سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بر افزایش تولید داخلی، کاهش خام‌فروشی، و توسعه زیرساخت‌های صنعتی تأکید دارند. منتفی شدن این پروژه، در تضاد با این سیاست‌ها بوده و می‌تواند به کاهش توان رقابتی کشور در منطقه منجر شود.
تبعات اجتماعی و منطقه‌ای: پتروپالایشگاه شهید سلیمانی می‌توانست با ایجاد فرصت‌های شغلی و توسعه زیرساخت‌ها در مناطق هدف، به کاهش محرومیت این مناطق کمک کند. توقف پروژه، این فرصت‌ها را از جوامع محلی سلب می‌کند.
راهکارهای پیشنهادی برای احیای پروژه
برای جلوگیری از منتفی شدن پروژه و بهره‌برداری از پتانسیل‌های آن، پیشنهادات زیر ارائه می‌شود:
تأمین مالی از طریق مشارکت عمومی-خصوصی (PPP): با توجه به محدودیت منابع مالی هلدینگ خلیج فارس و سایر سهامداران، می‌توان از مدل‌های مشارکت عمومی-خصوصی استفاده کرد.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی، استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه (مانند عرضه سهام پروژه در بورس)، و بهره‌گیری از منابع صندوق توسعه ملی می‌توانند به تأمین مالی پروژه کمک کنند.
اولویت‌بندی تدریجی پروژه: به جای توقف کامل پروژه، می‌توان آن را به فازهای کوچک‌تر تقسیم کرد و با تمرکز بر فازهای اولیه، پیشرفت تدریجی را تضمین کرد. این رویکرد می‌تواند ریسک مالی را کاهش داده و اعتماد سهامداران را جلب کند.
تقویت هماهنگی میان سهامداران: برگزاری جلسات منظم و شفاف با سهامداران و ایجاد یک کمیته راهبری مشترک می‌تواند به هماهنگی بهتر و رفع موانع اجرایی کمک کند. همچنین، تعیین نقش و تعهدات مشخص برای هر سهامدار ضروری است.
انجام مطالعات امکان‌سنجی جامع: با توجه به اظهارات مدیرعامل مبنی بر نبود پشتوانه مالی مشخص در ابتدای پروژه، لازم است مطالعات امکان‌سنجی دقیق‌تری انجام شود تا ابعاد مالی، فنی و اقتصادی پروژه به طور کامل بررسی گردد.
استفاده از فناوری‌های نوین: بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته در طراحی و اجرای پتروپالایشگاه می‌تواند هزینه‌ها را کاهش داده و بهره‌وری پروژه را افزایش دهد. همکاری با شرکت‌های بین‌المللی صاحب فناوری نیز می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.
حمایت دولت و سیاست‌گذاری مناسب: دولت می‌تواند با ارائه مشوق‌های مالیاتی، تضمین خرید محصولات، و تسهیل فرآیندهای اخذ مجوز، انگیزه سرمایه‌گذاری در این پروژه را افزایش دهد.
تحلیل اظهارات مدیرعامل و پاسخ به آن
اظهارات آقای عظیمی‌فر مبنی بر اولویت‌بندی طرح‌های با پیشرفت بالاتر قابل درک است، اما این رویکرد نباید به معنای کنار گذاشتن کامل پروژه‌های نوپا باشد.
پتروپالایشگاه شهید سلیمانی، با وجود پیشرفت کم، از پتانسیل بالایی برخوردار است و می‌تواند در بلندمدت ارزش افزوده قابل توجهی برای کشور ایجاد کند. تمرکز صرف بر پروژه‌های با پیشرفت ۶۰-۷۰ درصد ممکن است به نادیده گرفتن فرصت‌های استراتژیک منجر شود. به جای منتفی کردن پروژه، می‌توان با بازنگری در برنامه‌ریزی و تأمین مالی، آن را در مسیر اجرا قرار داد.
همچنین، اشاره به عدم اقدام هلدینگ خلیج فارس نشان‌دهنده ضرورت بازنگری در ساختار سهامداری و مدیریت پروژه است. هلدینگ خلیج فارس به عنوان یکی از بازیگران اصلی صنعت پتروشیمی، می‌تواند با تخصیص بخشی از منابع خود و یا جذب شرکای جدید، نقش محوری در پیشبرد پروژه ایفا کند.
منتفی نشود
پتروپالایشگاه شهید سلیمانی، به عنوان یکی از پروژه‌های کلیدی صنعت پالایش و پتروشیمی ایران، از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است. منتفی شدن این پروژه نه تنها فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی متعددی را از کشور سلب می‌کند، بلکه می‌تواند به تضعیف اعتماد سرمایه‌گذاران و عقب‌ماندگی در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی منجر شود.
با وجود چالش‌های مالی و مدیریتی موجود، راهکارهایی نظیر استفاده از مدل‌های مشارکت عمومی-خصوصی، اولویت‌بندی تدریجی، تقویت هماهنگی میان سهامداران و حمایت دولت می‌توانند به احیای پروژه کمک کنند.
آقای مدیرعامل، با توجه به پتانسیل بالای پتروپالایشگاه شهید سلیمانی و تأثیرات مثبت آن بر اقتصاد و توسعه کشور، پیشنهاد می‌شود به جای منتفی کردن پروژه، با بازنگری در برنامه‌ریزی و تأمین مالی، گام‌های مؤثری برای ادامه آن برداشته شود. این پروژه می‌تواند به نمادی از خودکفایی و پیشرفت صنعتی ایران تبدیل شود و میراث ارزشمندی برای نسل‌های آینده به جا گذارد.
ثبت دیدگاه